یادداشت؛

به گزارش شبکه خبری آب ایران به نقل از روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای البرز، داود نجفیان، مدیرعامل این شرکت، در آغاز نشست، با ارائه یک تصویر کلی اما هشداردهنده از وضعیت منابع آبی استان، تأکید کرد: ایران درگیر یک دوره خشکسالی ممتد و تاریخی است که اثرات انباشته آن اکنون در منابع سطحی و زیرزمینی به‌وضوح قابل مشاهده است. وضعیت ذخایر سد کرج، به واسطه کاهش شدید بارندگی‌ها در سال آبی جاری، به یکی از نگران‌کننده‌ترین سطوح سال‌های اخیر سقوط کرده است، به‌طوری که حتی با اجرای سیاست‌های سختگیرانه مدیریت مصرف نیز، تأمین کامل مصارف پیش‌بینی‌شده با چالش جدی مواجه شده است.

نجفیان با اشاره به ناترازی عمیق میان منابع و مصارف، یادآور شد که این کسری‌ها ماهیتی انباشته دارند و یک دوره بارش مناسب به‌تنهایی قادر به جبران آن‌ها نخواهد بود؛ در نتیجه، تصور بازگشت سریع به شرایط عادی، یک خوش‌بینی غیرواقع‌بینانه است که می‌تواند سال‌های آتی را با پیچیدگی‌های بیشتری روبه‌رو سازد.

از منظر مدیرعامل آب منطقه‌ای، چالش امروز فراتر از مدیریت یک سد یا یک فصل آبی است؛ بلکه رویارویی با پیامدهای یک ناترازی ساختاری در کل نظام منابع آب استان محسوب می‌شود.

تهدید خاموش: فرونشست به عنوان پیامد نادیده انگاشته‌شده

در ادامه بحث‌های تخصصی، نجفیان به یکی از جدی‌ترین و کم‌تر دیده‌شده‌ترین پیامدهای این برداشت بی‌رویه اشاره کرد: فرونشست زمین. این بحران خاموش که ناشی از کاهش توان طبیعی آبخوان‌ها در اثر بهره‌برداری بیش از حد از منابع زیرزمینی است، به‌تدریج در بخش‌هایی از استان البرز خود را نمایان ساخته است.

وی هشدار داد که نابودی ظرفیت طبیعی ذخیره‌سازی آبخوان‌ها، صرفاً به معنای کاهش کمی منابع نیست، بلکه تخریب زیرساخت‌های حیاتی شهری و روستایی را به دنبال دارد و ظرفیتی است که بازگشتی برای آن متصور نیست.

در کنار این هشدارهای فنی، مدیرعامل بر یک نقص بنیادین جامعه تأکید کرد: ضعف باور عمومی نسبت به عمق بحران، که تا زمانی برطرف نشود، هیچ برنامه مؤثری در زمینه مدیریت مصرف یا احیای آبخوان‌ها به نتیجه نخواهد رسید.

فضای سبز شهری: از مصرف‌کننده صرف به حلقه اصلی تاب‌آوری

در پاسخ به این چالش‌ها، جمال قدوسی، مشاور حوزه آبخیزداری سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج، مفهوم تاب‌آوری را به عنوان یک فرآیند پویا و انطباقی معرفی کرد که باید بر تقویت ظرفیت‌های موجود تمرکز نماید.

قدوسی تأکید کرد که تاب‌آوری واقعی فضای سبز زمانی محقق می‌شود که توزیع ظرفیت‌ها و منابع در مناطق مختلف شهر عادلانه باشد و از تمرکز امکانات در نقاط خاص پرهیز گردد.

وی تنوع‌بخشی به کشت گونه‌های گیاهی سازگار با اقلیم و کم‌نیاز به آب را نه تنها راهکاری کلیدی برای کاهش مصرف آب، بلکه ابزاری برای کاهش ریسک آفات دانست. علاوه بر این، استفاده از راهکارهای مهندسی مانند ایجاد سقف‌های سبز، باغچه‌های بارانی و به‌کارگیری سیستم‌های آبیاری بهینه پیشنهاد شد تا فضای سبز شهری از یک مصرف‌کننده صرف، به عنصری فعال در مدیریت پایدار منابع تبدیل شود.

در مجموع، آنچه از این نشست تخصصی استنباط می‌شود، آن است که بحران آب در البرز، مسأله‌ای بین‌سازمانی است و حل آن نیازمند یک رویکرد جامع است؛ نقشی که شرکت آب منطقه‌ای به عنوان هشداردهنده تخصصی ایفا می‌کند، اما گذر از این وضعیت مستلزم هم‌زمانی سیاست‌گذاری‌های کلان، اصلاح الگوهای مصرف در بخش‌های مختلف و مهم‌تر از همه، همراهی و درک عمیق اجتماعی است.

این نشست‌ها اگر استمرار یابند و گفت‌وگویی فراگیر را کلید بزنند، می‌توانند فاصله میان آمارهای فنی و درک عمومی را پر کنند؛ فاصله‌ای که بسیاری از کارشناسان آن را مانع اصلی مدیریت بحران می‌دانند. در شرایطی که فرصت برای احیای منابع روزبه‌روز تنگ‌تر می‌شود، هم‌صدایی دستگاه‌های اجرایی، نهادهای علمی و مردم، ضرورتی است که آینده شهری و استانی به آن گره خورده است.

نگارنده: نسترن کیوانپور