شنبه, 10 آبان 1404
عیسی بزرگ‌زاده مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه شرکت مدیریت منابع آب ایران و سخنگوی صنعت آب دیروز در حاشیه بازدید از موسسه اطلاعات گفت: یکی از کم بارش ترین دوران تاریخی کشور را پشت سرگذاشتیم ولی خوشبختانه با اعمال مدیریت در حوزه تأمین و مصرف با کمترین تبعات در توزیع آب روبرو شدیم.
به گفته وی، البته بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه سازمان هواشناسی، روند خشکسالی همچنان ادامه دارد و در فصل پاییز هم بارش چندانی عاید کشور نخواهد شد. به همین منظور فردا در جلسه ویژه شورای عالی آب به ریاست معاون اول رئیس جمهوری، راهکارهای مدیریت منابع و مصارف آبی فصل آینده را تصویب خواهیم کرد.
سخنگوی صنعت آب گفت: چنانچه در این شورا موضوع تخصیص آب به کشت پاییزه امسال متناسب با الگوی کشت و میزان بارش‌های دریافتی در فصل آینده تصویب شود، این تغییرات بلافاصله به اطلاع کشاورزان تمامی حوضه های آبریز خواهد رسید.
بیلان بارش های سال آبی جاری
وی گفت: سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ را در حالی به پایان می بریم که میانگین بارش‌های جوی کشور در این دوره زمانی با ۴۰ درصد کاهش نسبت به سال قبل به ۱۴۸/۸میلی متر رسید که این رقم در مقایسه با میانگین بارش‌های جوی دوره دراز مدت (۵۷ سال گذشته) ۴۰درصد کمتر است.
بزرگ زاده افزود: در سال آبی که این هفته به پایان می رسد، میانگین بارش های جوی استان سیستان و بلوچستان با ۸۵ درصد کاهش نسبت به پارسال به ۲۴/۴ میلی متر، استان هرمزگان با ۶۶ درصد کاهش به ۶۲/۵میلی‌متر، استان بوشهر با ۴۵ درصد کاهش به ۱۱۵/۳ میلی‌متر و استان خوزستان با ۵۷ درصد کاهش به ۱۸۱/۸ میلی‌متر رسید که کم‌بارش‌ترین مناطق کشور بودند.
وی افزود: همچنین استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، فارس، یزد، تهران، خراسان شمالی، البرز، خراسان جنوبی، اصفهان، قم، مرکزی، کرمان، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسان رضوی و سمنان با میانگین ۴۷ تا ۳۰ درصد کاهش بارندگی به ترتیب در مقام خشک‌ترین مناطق کشور جای گرفتند.
میزان ذخیره آب سدها
مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه شرکت مدیریت منابع آب ادامه داد: براساس جدیدترین آمار، میزان ورودی آب به سدهای کشور از ابتدای سال آبی جاری تا دیروز ۲۴میلیارد و ۴۸ میلیون متر مکعب بوده که نسبت به پارسال ۴۲ درصد کمتر شده است. همچنین میزان خروجی آب از سدهای کشور در این دوره آبی ۲۹میلیارد و ۶۹ میلیون متر مکعب بوده که در مقایسه با سال آبی گذشته ۲۳ درصد کمتر شده است.
وی ادامه داد: هم اینک حداکثر ۱۹ میلیارد و ۱۶۰ میلیون متر مکعب آب در مخازن سدها کشور وجود دارد که در مقایسه با رقم مشابه سال گذشته ۲۵ درصد کمتر شده است. در واقع سدهای کشور در شرایطی سال آبی جاری را به پایان می برند که بالغ بر ۶۳درصد از مخازن آنها خالیست و کمتر از ۳۷ درصد پرشدگی دارند. به گونه ای که در استان تهران ۹۷درصد حجم مخزن سد لار و ۸۷ درصد محزن سد لتیان و ماملو خالیست. در استان خراسان رضوی هم وضعیت سد دوستی با ۴ درصد پرشدگی مخزن و سد طُرُق با ۵درصد پرشدگی اسفناک است.
بزرگ زاده ادامه داد: در همین حال، در حوضه آبریز قُمرود سد پانزد خرداد فقط ۸ درصد پرشدگی دارد و در استان آذربایجان غربی حجم آب ذخیره شده پشت سد بوکان کمتر از ۱۳ درصد مخزن است. در استان هرمزگان هم ۹۷درصد مخزن سد استقلال و ۸۸درصد مخزن سد سرنی خالیست.
به گفته وی، ۹۷ درصد از مخزن سد سفید رود در استان گیلان، ۸۹ درصد مخزن سد تهم در استان زنجان، ۹۳ درصد مخزن سدهای تنگوئیه و نسا در استان کرمان، ۸۹ درصد مخزن سد نهرین در خراسان جنوبی، ۹۳ درصد مخزن سد ساوه و ۸۶ درصد مخزن سد کمال صالح در استان مرکزی هم آب ندارد.
سخنگوی صنعت آب گفت: متأسفانه سدهای شمیل و نیان در استان هرمزگان، وُشمگیر و بوستان در استان گلستان، رودبال داراب در استان فارس کاملا خشکیده اند.
فرونشست دشت ها
به گفته وی، طی چند دهه گذشته با بارگذاری مصارف بیش از ظرفیت منابع آبهای زیرزمینی، باعث شده حدود ۷۰ درصد دشت‌های کشور در وضعیت ممنوعه و بحرانی قرار گیرند. به‌طوری که هم اینک از مجموع ۶۰۹ دشت کشور ۴۲۷ دشت ممنوعه هستند. از طرف دیگر، اکنون بیش از نیمی از دشت‌های ایران (۳۵۰ دشت) با پدیده فرونشست روبه‌رو بوده و رودخانه‌ها و تالاب‌های ما برای تأمین نیازهای زیست‌محیطی با کمبود جدی آب مواجه هستند.
محدودیت بارگذاری جمعیت
بزرگ زاده تأکید کرد: با توجه به تداوم خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی کشور، هرگونه بارگذاری جدید جمعیتی در حوزه‌های مسکونی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی در هر نقطه ایران به ویژه کلانشهرها منوط به اثبات وجود منابع آبی است.
وی ادامه داد: هرگونه پروانه ساخت و ساز در شهرداری‌ها و نظام مهندسی کشور باید با هماهنگی وزارت نیرو صادر شود و در مورد پروانه هایی که پیش از این صادر شده هم ارائه گواهی پایان کار باید منوط به اثبات منابع آبی از سوی وزارت نیرو باشد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان منابع آب و تلفیق بودجه شرکت مدیریت منابع آب گفت: اینکه برخی مدعی هستند تهران ظرفیت اسکان ۲۴ میلیون نفر را دارد، هرگز اصولی و منطقی نیست. زیرا جمعیت فعلی تهران بسیار فراتر از مرزهای تاب آوری منابع آبی این منطقه جغرافیایی است.
وی گفت: برای رهایی تهران از بحران کم آبی فعلی، باید ۴۵درصد مصارف آبی این منطقه کاهش یابد و هیچگونه بارگذاری جمعیتی جدیدی صورت نگیرد.
از سوی دیگر براساس تفاهم نامه منعقده با شهرداری تهران قرار بود ۳۰۰ حلقه چاه آب فعال که در اختیار مدیریت شهری قرار دارد به وزارت نیرو واگذار شود و مابه ازای آن پساب لازم در اختیار مناطق شهرداری قرار گیرد اما اجرای این تفاهم‌نامه در سطوح پایین مدیریت شهری با مقاومت شدید سازمان ها روبرو شده و همچنان برداشت آب شهرداری‌ها برای آبیاری فضای سبز تهران بسیار بالاست.
بزرگ زاده گفت: اینکه برخی مدیران شهری می گویند فضای سبز تهران هرگز خزان نخواهد دید، کاملا غلط است. زیرا در صورت ادامه آبیاری فضای سبز و جلوگیری از خزان چمنزارها، پهنه تهران با قحطی آب و فرونشست زمین روبرو می شود.
ضرورت تغییر الگوی کشت
وی همچنین با اشاره به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی گفت: در حالی که ضریب خودکفایی در محصولات غیرراهبردی مثل صیفی‌جات به بیش‌از ۱۵۰ درصد رسیده، در محصولات اساسی مانند گندم و جو هنوز با چالش‌های جدی روبه‌رو هستیم. باید توجه کنیم که در شرایط کنونی تولید کالاهای اساسی مانند گندم و جو باید در اولویت تخصیص آب قرار بگیرند تا امنیت غذایی کشور به خطر نیفتد؛ این در حالی است که کشت محصولات غیرراهبردی مانند هندوانه و صیفی‌جات به میزان زیادی از منابع آبی کشور استفاده می‌کند.
ادامه