شنبه, 10 آبان 1404
سخنگوی صنعت آب کشور مطرح کرد:
به گزارش خبرنگار شبکه خبری آب ایران، عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور با حضور در برنامه تهران۲۰ با اشاره به وضعیت نگران‌کننده بارش‌ها در کشور، با اشاره به آخرین آمارهای بارندگی‌ها اظهار داشت: با وجود بارش‌های اخیر، به‌طور متوسط میزان بارندگی کشور نسبت به بلندمدت، ۳۵ درصد کاهش دارد. تاکنون کشور باید حدود ۱۹۵ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرده، در حالی که فقط ۱۲۶ میلی‌متر بارندگی ثبت شده است که این کاهش قابل‌توجهی است.
وی افزود: اگرچه سازمان هواشناسی و ما نیز پیش‌بینی بهاری نرمال یا نزدیک به نرمال داریم، اما واقعیت این است که بهار امسال بارندگی چندانی نداشته است. ضمن اینکه ما در پنجمین سال پیاپی خشکسالی قرار داریم. بهار سال گذشته نسبتاً خوب بود، ولی در مجموع، سال ۱۴۰۳ سال کم‌آبی بود که البته امسال، شرایط بارندگی و ذخیره آب وخیم‌تر است.
۲۷ استان زیر حد نرمال بارش‌اند
بزرگ‌زاده به نقشه بارش استان‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ۲۷ استان کشور زیر حد نرمال بارندگی هستند، فقط سه استان همدان، زنجان و مازندران وضعیت نرمال دارند و تنها استان گیلان بالاتر از حد نرمال است. استان‌هایی مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان و بوشهر، بین ۵۰ تا ۷۹ درصد کاهش بارش داشته‌اند. دسته بعدی از استان‌ها مانند خوزستان تا البرز، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش دارند. استان‌های دیگر نیز کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی داشته‌اند.
سخنگوی صنعت آب همچنین اظهار داشت: میانگین کاهش ورودی به سدهای کشور ۳۷ درصد است، اما با توجه به مدیریت مخزن و سخت‌گیری در رهاسازی آب، موجودی سدها تنها ۱۶ درصد کاهش داشته است. البته این اعداد به‌معنای توزیع یکنواخت منابع آب در کشور نیست.
سد ۱۵ خرداد قم با ۸۹ درصد کاهش ذخیره یکی از بدترین شرایط را دارد
وی در ادامه تأکید کرد: پربارشی در گیلان، کمکی به مشکل کم‌آبی در کرمان نمی‌کند. این موضوع بار دیگر بر لزوم مدیریت محلی منابع آب تأکید دارد. تصاویری که از سرریز برخی سدها منتشر می‌شود، ممکن است مردم را به اشتباه بیندازد، در حالی‌که مشکل کم‌آبی در بسیاری از نقاط کشور به قوت خود باقی است.
بزرگ‌زاده با اشاره به وضعیت سدهای کشور گفت: سد ارومیه ۴۰ درصد، سد امیرکبیر حدود ۴۰ درصد، و سد لار تقریباً فاقد آب است. سدهای دوستی و طرق در خراسان رضوی نیز وضعیت نامناسبی دارند. سد ۱۵ خرداد در قم با ۸۹ درصد کاهش، یکی از بدترین شرایط را دارد. سدهای استقلال و سهراب در هرمزگان، تنگوییه و نساء در کرمان، رودبال در فارس، سردار ساوه و کمال صالح در اراک و ساوه، همگی با کاهش چشمگیر مواجه‌اند.
تهران اساسا منابع آب چندانی ندارد
وی درباره وضعیت تهران نیز هشدار داد و گفت: تهران اساساً منابع آبی چندانی ندارد. سدهای شرق تهران مجموعاً فقط ۹۰ میلیون مترمکعب آب دارند. سد امیرکبیر ۳۵ میلیون مترمکعب آب دارد که نسبت به سال گذشته ۱۶ میلیون مترمکعب کاهش یافته است. سد طالقان اگرچه وضعیت بهتری دارد، اما سامانه‌های انتقال آب محدود است و فقط یک خط انتقال برای استان‌های البرز و تهران داریم که حدود دو و نیم مترمکعب از بیش از ۴۰ مترمکعب در ثانیه آب مورد نیاز را تأمین می‌کند.
سخنگوی صنعت آب بیان داشت: با توجه به شرایط کنونی، استان‌های مختلف کشور نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، مدیریت محلی منابع آب و اعمال سیاست‌های سختگیرانه در رهاسازی‌ها هستند تا بتوانیم از این بحران عبور کنیم.
سد امیرکبیر نسبت به سال گذشته در وضعیت نامناسب‌تری است
بزرگ‌زاده در این خصوص ادامه داد: دو منبع تأمین آب برای تهران داریم: منابع آب زیرزمینی و منابع آب سطحی. تقریباً می‌توان گفت مصرف بین این دو منبع به‌صورت تقریباً مساوی تقسیم شده، البته گاهی این نسبت بالا و پایین می‌شود. از طرفی خود منبع آب سطحی شامل دو سامانه شرق تهران و سامانه غرب تهران است. سامانه شرق شامل سدهای لار، لتیان و ماملو می‌شود که وضعیت‌شان نسبت به پارسال تقریباً مشابه است. اما سدهای غرب تهران، یعنی امیرکبیر و طالقان، شرایط متفاوتی دارند. سد طالقان وضعیت بهتری دارد ولی فعلاً انتقال آبی از آن صورت نمی‌گیرد تا پروژه‌هایی که در دست اقدام داریم به نتیجه برسد. سد امیرکبیر اما نسبت به پارسال در وضعیت نامناسب‌تری قرار دارد.
وی با تأکید بر اینکه در پنجمین سال پیاپی خشکسالی هستیم، افزود: سال‌های ۹۶-۹۷ خشکسالی داشتیم، اما ۹۷-۹۸ شرایط بهتر شد، و سال ۹۸-۹۹ سیلاب‌های گسترده‌ای داشتیم که کشور حدود دو سال درگیر مدیریت آن بود؛ از جمله تخلیه آب از گرگان و خوزستان. این تجربه به ما نشان داد اگر بعد از خشکسالی، ترسالی داشته باشیم، آبخوان‌ها و مخازن جانی می‌گیرند و به ما فرصتی می‌دهند برای مدیریت بهتر دوره خشکسالی. اما وقتی خشکسالی متوالی می‌شود، آثار آن انباشته شده و سال به سال مدیریت سخت‌تر می‌شود.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان کرد: حتی اگر شرایط امسال با سال گذشته برابر باشد، چون آثار خشکسالی انباشته شده، مدیریت منابع آب در سال جاری سخت‌تر از پارسال خواهد بود. و اگر سال آینده هم خشکسالی باشد، باز هم با وضعیت سخت‌تری مواجه خواهیم بود.
ادعای بزرگ‌نمایی کمبود آب تأیید نمی‌شود
وی گفت: برخی می‌گویند تصاویر منتشرشده از خالی بودن سدها یا آمار کمبود آب، بزرگ‌نمایی شده است. اما من این حرف را از هیچ مرجع یا کارشناس معتبری نشنیده‌ام و از نظر ما تأیید نمی‌شود.
بزرگ‌زاده بیان داشت: در تهران اصلاً نباید فقط یک سد را در نظر گرفت. ما یک مجموعه‌ای داریم متشکل از منابع آب سطحی و زیرزمینی. این منابع با هم در تعامل هستند و باید پایداری کلی این سیستم را در نظر گرفت، نه وضعیت لحظه‌ای یک سد خاص. مقایسه‌هایی که صرفاً براساس یک سطح خاص صورت گرفته، از نظر علمی اشکال دارد. همان‌طور که دیدید، هیچ‌یک از اساتید دانشگاه و متخصصان برجسته از آن تصویرها حمایت نکردند.
وی گفت: در زمستان بارش قابل‌توجهی در تهران نداشتیم و تا اینجای بهار و تعطیلات نوروز هم اتفاق ویژه‌ای نیفتاده است، بنابراین باید با جدیت به سراغ مدیریت مصرف و تقاضا برویم. اینکه بگوییم «اوضاع آنقدرها هم بد نیست» مشکلی را حل نمی‌کند. باید دید تا کِی می‌خواهیم از آب‌های زیرزمینی برداشت کنیم و بعد بگوییم وضعیت بحرانی شده است.
بزرگ‌زاده تأکید کرد: همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد و در تصاویر نیز ملاحظه کردید، بارندگی‌ها کم بوده، منابع آبی ما محدود است و باید همین حالا برای تابستان و حتی پاییز و زمستان آینده نیز برنامه‌ریزی کرد.
بارورسازی ابرها راه‌حل قطعی نیست
سخنگوی صنعت آب کشور، با اشاره به شرایط بحرانی منابع آبی در کشور تأکید کرد: راهکارهای مدیریتی باید بر مصرف بهینه و پایدار متمرکز شود و اتکا به روش‌هایی مانند بارورسازی ابرها یا انتقال آب بین‌حوزه‌ای نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای گسترده باشد.
وی درباره تأثیر بارورسازی ابرها بر افزایش بارندگی افزود: بارورسازی فقط در شرایط خاص جوی قابل انجام است. اولاً باید خود بارش شکل گرفته باشد تا بتوان با این روش آن را تقویت کرد. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که در بهترین حالت، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌تواند بر یک جبهه خاص تأثیر بگذارد. البته سنجش دقیق این تأثیرات هم کار ساده‌ای نیست.
سخنگوی صنعت آب همچنین با اشاره به موضوع انتقال آب بین‌حوزه‌ای تصریح کرد: ما در کشور بیش از ۲۷ استان داریم و واقعاً امکان تأمین همه آن‌ها از چند حوزه خاص وجود ندارد. در گذشته پروژه‌های بزرگی برای انتقال آب تعریف و برخی اجرا شده‌اند؛ مانند انتقال از سد لار و کرج به تهران. اما ظرفیت این طرح‌ها تکمیل شده و توسعه آن‌ها دیگر ممکن نیست.
وی با اشاره به محدودیت‌های قانونی جدید در این زمینه تأکید کرد: قانون‌گذار در برنامه هفتم توسعه، شرایط سخت‌گیرانه‌تری را برای انتقال آب بین‌حوزه‌ای تصویب کرده است. طبق این قانون، هر طرح باید به‌صورت جداگانه توسط شورای عالی آب بررسی و تأیید شود. بنابراین دیگر نمی‌توان به‌راحتی مانند گذشته برای انتقال آب تصمیم گرفت.
تمرکز بر تأمین آب صنایع و کاهش تنش آبی در پروژه‌های انتقال آب از دریا
سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به پروژه‌های انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به مناطق مرکزی و شرقی کشور، گفت: پروژه انتقال آب از دریای عمان به مرکز ایران، طی سالیان گذشته به‌صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته و برخی از این طرح‌ها به مراحل اجرایی رسیده‌اند. در حال حاضر پنج خط بزرگ انتقال آب از دریا در کشور در دست اجراست.
پیشرفت ۹ درصدی طرح انتقال آب دریا به کرمان و یزد
وی افزود: یکی از این خطوط تاکنون ۹ درصد پیشرفت داشته و به استان‌های کرمان و یزد رسیده است؛ این خط از مسیر استان هرمزگان نیز عبور می‌کند. خط دوم به‌موازات آن، با حضور مرحوم آیت‌الله رئیسی کلنگ‌زنی شد. خط سوم در کریدور شرقی کشور، طبق قانون، از دریای عمان آغاز شده و به سیستان و بلوچستان و در ادامه به خراسان جنوبی و خراسان رضوی امتداد می‌یابد.
بزرگ‌زاده ادامه داد: خط چهارم به سمت استان اصفهان در حال اجراست که پیشرفت بسیار خوبی داشته و تاکنون بیش از ۵۰۰ کیلومتر آن تا منطقه کفه نمکی سیرجان اجرا شده است. همچنین خط پنجمی نیز از منطقه پارسیان به سمت استان فارس در حال احداث است.
وی با بیان اینکه این پروژه‌ها بسیار زمان‌بر و پرهزینه هستند، تأکید کرد: هزینه اجرای این خطوط از پروژه‌های مشابه در حوزه گازرسانی بیشتر است. با این حال، این طرح‌ها به‌صورت هم‌زمان اهداف متعددی را دنبال می‌کنند.
بیش از ۵۵ درصد آب انتقال یافته در طرح‌های دریا به صنایع تخصیص داده می‌شود
بزرگ‌زاده تصریح کرد: بیش از ۵۵ درصد منابع انتقال‌یافته در این پنج خط برای مصارف صنایع بزرگ و پرآب‌طلب اختصاص خواهد یافت. البته میزان تخصیص منابع در هر خط متفاوت است؛ برای مثال خط سیستان بیشتر به مصرف شرب اختصاص دارد، درحالی‌که سهم صنایع در خطوط اصفهان، کرمان، هرمزگان و فارس بیشتر است.
به گفته بزرگ‌زاده، در مسیر هر یک از این خطوط، سهم مشخصی نیز برای تأمین آب شرب نوار ساحلی و کانون‌های جمعیتی در نظر گرفته شده است.
وی افزود: سهم هر منطقه در تأمین آب شرب به‌طور دقیق مشخص شده و دولت چهاردهم با تمام توان از اجرای این پروژه‌ها حمایت می‌کند. به طوری که جلسات مرتبط با طرح‌های دریا‌محور به‌صورت منظم با حضور رئیس‌جمهور برگزار می‌شود.
سخنگوی صنعت آب ادامه داد: میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای این طرح‌ها در مجموع حدود ۹ میلیارد دلار برآورد شده که بخش قابل‌توجهی از آن توسط صنایع که صنایع بزرگ، سودده و پرمصرف هستند، تأمین می‌شود. این صنایع موظف شده‌اند منابع آبی درون‌سرزمینی خود را آزاد کرده و آب مورد نیاز خود را از طریق این طرح‌ها تأمین کنند.
وی درخصوص تأمین آب شرب نیز گفت: مطابق با تکلیف قانون‌گذار، تأمین آب شرب نیز در کنار تأمین آب صنایع در دستور کار قرار دارد. در حال حاضر، آبرسانی اضطراری به یزد و کرمان آغاز شده و فاز اول خط انتقال آب به این مناطق فعال است. همچنین استان هرمزگان، به‌ویژه بندرعباس که با تنش آبی مواجه است، در حال بهره‌گیری از منابع آب دریاست.
بزرگ‌زاده افزود: در حال حاضر طرح‌های انتقال آب در مناطق کرمان، رفسنجان، انار، یزد، اصفهان و بندرعباس فعال شده‌اند و نقش مؤثری در مدیریت تنش آبی ایفا می‌کنند. سال گذشته نیز حساب ویژه‌ای برای این طرح‌ها باز شده بود که امسال با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.
سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به برنامه‌های راهبردی وزارت نیرو به منظور مدیریت منابع و مصارف آب اظهار داشت: ناترازی آب زمانی رخ می‌دهد که میزان مصرف بیش از تأمین باشد. برای حل این مسئله یا باید ظرفیت تأمین را افزایش دهیم – از جمله از طریق طرح‌های انتقال آب، استفاده از پساب برای صنایع و آزادسازی منابع داخلی – یا باید در سمت مصرف، کاهش ایجاد کنیم. وزارت نیرو هر دو راهبرد، یعنی مدیریت تأمین و مدیریت مصرف را به‌طور هم‌زمان دنبال می‌کند.
پیشنهاداتی برای کاهش مصرف آب در بخش شرب؛ تأکید بر استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف
بزرگ‌زاده به‌طور خاص به اقدامات عملی برای کاهش مصرف آب در بخش شرب اشاره کرد و از مردم خواست تا با استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف، به کاهش فشار بر منابع آبی کمک کنند.
وی با اشاره به راهکارهای ساده و مؤثر برای کاهش مصرف آب در بخش شرب، بیان کرد: اصلی‌ترین اقداماتی که شهروندان می‌توانند برای کاهش مصرف آب در بخش شرب انجام دهند، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف است که به‌ویژه از هوادهی آب بهره می‌برند. این تجهیزات می‌توانند تا حد زیادی در کاهش مصرف آب کمک کنند.
۵ دقیقه کاهش مدت دوش گرفتن، مصرف آب را ۳۰ درصد کم می‌کند
سخنگوی صنعت آب ادامه داد: علاوه بر این، اگر شهروندان تهرانی مدت زمان دوش گرفتن خود را کاهش دهند، می‌توانند تا ۳۰ درصد مصرف آب خانوار را کاهش دهند. مطالعات نشان داده است که کاهش پنج دقیقه از زمان دوش گرفتن می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد. به‌طور دقیق‌تر، اگر هر شهروند پنج دقیقه از زمان دوش خود را کاهش دهد، می‌توانیم از منابع آبی اضافی بی‌نیاز شویم.
وی افزود: برای کاهش مصرف آب در بخش شرب، همچنین، در صورتی که نیاز به شستن دست‌ها یا ظروف وجود دارد، باید از فشار آب کمتری استفاده کنند و در حین دوش گرفتن، در مواقعی که از صابون یا شوینده‌ها استفاده می‌کنند، شیر آب را بسته نگه دارند.
بزرگ‌زاده با تأکید بر اهمیت این اقدامات گفت: این اقدامات کوچک می‌تواند در مجموع تا ۳۵ درصد مصرف آب شهری را کاهش دهد. همچنین، در کنار این تغییرات در رفتار مصرف‌کنندگان، ما در صنعت آب در حال انجام اقدامات مختلفی مانند مدیریت فشار آب در سطح شهر تهران هستیم. به‌طور مثال، کاهش فشار آب در ساعات شب از ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح یکی از این اقدامات است که موجب کاهش نشت آب در شبکه‌های توزیع و حفظ منابع آبی می‌شود.
صرفه‌جویی حدود ۸۰ میلیون مترمکعب آب در تهران با کاهش فشار آب در شب
وی ادامه داد: در حال حاضر، شبکه توزیع آب در تهران حدود ۲۱ هزار کیلومتر لوله‌کشی دارد که بخشی از آن‌ها عمر ۷۰ ساله و نیاز به بازسازی دارند. با کاهش فشار آب در شب، می‌توانیم از نشتی‌های موجود در لوله‌ها جلوگیری کرده و میزان هدررفت آب را کاهش دهیم. این اقدام به‌طور سالانه می‌تواند حدود ۸۰ میلیون مترمکعب آب را در سطح شهر تهران مدیریت کند.
سازوکار راه‌اندازی بازار صرفه‌جویی آب در دست انجام است
سخنگوی صنعت آب با اشاره به نیاز به ایجاد سازوکارهای جدید برای بهره‌وری آب در کشور، اظهار داشت: یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای آینده مدیریت منابع آبی، راه‌اندازی بازار صرفه‌جویی آب است. در این بازار، به‌جای مبادله آب، صرفه‌جویی آب مبادله خواهد شد. این بازار می‌تواند پروژه‌های صرفه‌جویی آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب را شامل شود. ما در شورای عالی آب این موضوع را مطرح کرده‌ایم و در حال آماده‌سازی این سازوکار هستیم.
ادامه