یادداشت؛

به گزارش خبرنگار شبکه خبری آب ایران، شهریار شهریاری، کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و کارشناس تلفیق و بیلان و بانک اطلاعاتی حوضه زاینده رود در یادداشتی به لزوم توجه همزمان به رویکردهای نرم افزاری در توسعه سخت افزارها و سازه‌ها برای مدیریت پایدار منابع آب تاکید کرد که متن آن را در ادامه میخوانید:

در عرصه فناوری اطلاعات، دو بعد "نرم افزار" و "سخت افزار" در کنار یکدیگر، توسعه بخش و تعیین کننده کارایی و کارآمدی سیستم هستند. هر یک، به تنهایی و بدون دیگری، هر قدر نیز که پیشرفته باشند؛ نمی‌توانند به بهبود شرایط بیانجامد.

در رابطه با مدیریت منابع آب نیز شرایط مشابهی برقرار است. مسئله ابعاد سخت افزاری و سازه‌ها، همزمان با ابعاد و رویکردهای نرم افزاری و مدیریتی، اثربخش و جهت دهنده به سوی پایداری و تعادل در منابع آب هستند.

از گذشته‌های دور، نیز کشور ما، که با واقع شدن در موقعیت جغرافیایی خاص و اقلیم خشک و نیمه‌خشک، با چالش‌های جدی در زمینه مدیریت منابع آب روبه‌رو بوده، تلاش حیرت انگیزی در زمینه مهندسی و بنای سازه‌ها و در حقیقت، جنبه‌های سخت‌افزاری مدیریت منابع آب، داشته است؛ نمونه‌هایی نظیر قنات‌های باستانی تا سدها شبکه‌های گسترده آبیاری، گواه این امر می‌باشد.

در دوره جدید و در طی دهه‌های اخیر توسعه سدهای بزرگ و سیستم‌های پیچیده آبرسانی، نشان از قابلیت‌های بالای کشور در حوزه سخت‌افزارهای مدیریت آب دارد؛ با این حال، با وجود این پیشرفت‌ها، بخش‌های قابل اعتنایی از مشکلات همچنان پابرجا است و حتی در برخی موارد تشدید شده‌اند؛ نمونه آن در رابطه با آب‌های زیرزمینی، غیر قابل انکار است. یکی از دلایل اصلی این مسئله، عدم توجه کافی به جنبه‌های نرم‌افزاری مدیریت منابع آب به نظر می‌رسد.

ارتقا آگاهی‌ها و بسترسازی برای مشارکت بهره‌برداران در بخش‌های گوناگون در مسیر مدیریت منابع آب، از جمله این ابعاد به شمار می‌رود که در کشور ما به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته‌اند. این امر که بدون همکاری و مشارکت فعال جامعه، هر گونه تلاش فنی و مهندسی از نیل به اهداف اساسی خود، باز می‌ماند؛ واقعیتی جدی و اساسی است. به عنوان نمونه، در حالی که در بخش تامین و استحصال آب، پروژه‌های کلان بسیاری به انجام رسیده، برنامه‌های مدیریت تقاضا که به منظور کاهش مصرف و بهبود کارایی آب طراحی می‌شوند، در نبود یا کمبود بستر همکاری بهره برداران و تغییر رفتارهای مصرفی آن‌ها، موفق نبوده است.

با تشبیه به کار رفته در ابتدای یادداشت برای توجه همزمان به ابعاد نرم افزاری و سخت افزاری، به نظر می‌رسد در این برهه، به طور ویژه، نیازمند رویکردهای جامع‌تر و چندجانبه‌تری هستیم که بتوانند ابعاد مختلف مدیریت منابع آب را پوشش دهند.

ایجاد بسترهای مناسب برای مشارکت عمومی و تقویت نهادهای محلی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند؛ علاوه بر این، ارتقای دانش و آگاهی عمومی جامعه و نخبگان به نحوی صحیح و غیرشعاری در رابطه با ابعاد گوناگون مدیریت پایدار منابع آب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

افزایش دانش عمومی می‌تواند به تغییر الگوهای مصرفی و افزایش همکاری‌های اجتماعی منجر شود.امری که در صورت پیاده سازی صحیح و میان مدت، می‌تواند به مشارکت فعال تمامی بخش‌های جامعه، از جمله کشاورزان، صنعتگران، و مصرف‌کنندگان خانگی، بیانجامد.

بدین ترتیب علاوه بر توانمندی‌های سخت‌افزاری به دست آمده در طول دهه‌ها تلاش و برنامه ریزی و اجرای سنگین آن‌ها در بخش آب، توجه اصولی به ارتقای جنبه‌های نرم‌افزاری و تقویت رویکردهای نرم‌افزاری می‌تواند به بهبود مدیریت منابع آب در کشور کمکی اساسی نماید؛ این امر می‌تواند از وقوع بحران‌های جدی‌تر جلوگیری کرده و به حرکت به سوی پایداری و استفاده بهینه از منابع آب منجر شود.