سه‌شنبه, 6 آذر 1403
در گفتگو با شبکه خبری آب ایران عنوان شد:
سیاوش اکبری معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار شبکه خبری آب ایران درخصوص طرح‌های در دست بهره‌برداری وزارت نیرو به منظور تأمین و انتقال آب شرب و بهداشت دشت سیستان اظهار داشت: تأمین آب شرب شهرهای منطقه سیستان و کلانشهر زاهدان وابسته به مخازن چاه نیمه‌های شماره ۱، ۲، ۳ و ۴ سیستان است که آب این مخازن توسط رودخانه هیرمند که حوضه آبریز آن در کشور افغانستان واقع شده، تأمین می‌شود.
وی افزود: با توجه به اهمیت این منبع آبی و مشکلات عدیده‌ای که طی سنوات مختلف وجود داشته، معاهده آب هیرمند در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۵۱ بین دولت‌های ایران و افغانستان به امضا رسید و پس از تصویب مجلس شورای ملی وقت در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۵۲ در جلسه فوق‌العاده روز چهارشنبه دهم مردادماه ۱۳۵۲ به تصویب مجلس سنا رسیده و اجرایی شده است.
اکبری خاطرنشان کرد: علی‌رغم وجود معاهده مذکور، ورود آب از رودخانه هیرمند به داخل خاک کشور و چاه نیمه‌ها همواره با عدم قطعیت‌هایی مواجه بوده و در سال‌های اخیر با احداث بند کمالخان، بر روی رودخانه هیرمند در داخل خاک کشور افغانستان، بر میزان این عدم قطعیت افزوده شد؛ به طوری که در سال ۱۴۰۱ کل آورد رودخانه در محل بند کمالخان به گود «زره» منحرف شد.
وی افزود: با توجه به عدم قطعیت‌های فوق‌الذکر و با لحاظ عدم وابسته کردن تأمین آب شرب و بهداشت به منابع با سرمنشأ خارج از کشور، به موازات مذاکرات سیاسی به منظور دریافت حقابه قانونی کشور، طرح‌های تأمین اضطراری نیاز شرب و بهداشت در دستور کار مسئولان کشور قرار گرفت.
معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان، درخصوص ضرورت تأمین آب مورد نیاز استان سیستان و بلوچستان گفت: در رابطه با این موضوع سه سطح پروژه‌های کوتاه مدت و زودبازده، میان مدت و بلندمدت در قالب مصوبات سفر ریاست محترم جمهوری قبلاُ به تصویب رسیده که در این راستا وزارت نیرو با استفاده از تمام ظرفیت‌های خود، شناسایی آب‌های سطحی متعارف و نامتعارف و برنامه‌ریزی برای استحصال آن به همراه شناسایی منابع آب‌های زیرسطحی و زیرزمینی منطقه را در دستور کار خود قرار داد.
طرح انتقال آب به سیستان
اکبری طرح نخست از مجموعه طرح‌های دشت سیستان را مربوط به حفاری چاه‌های زهک دانست و گفت: براین اساس، استفاده از پتانسیل آب‌های زیرسطحی در محدوده ورودی رودخانه هیرمند به داخل خاک کشور نیز مورد توجه مسئولان امر قرار گرفت.
وی افزود: مطالعات نیمه تفصیلی محدوده این طرح و به طور کلی دشت سیستان سال گذشته آغاز شد. این منطقه پتانسیل آب زیرزمینی مشخصی ندارد اما دارای آب‌های زیرسطحی است که باید استحصال شود.
اکبری بیان داشت: در این راستا حفاری چاه‌ها در زهک، آغاز و در شرایط اضطراری حاکم بر منطقه، چاه‌های حفاری شده تجهیز و ۲ خط انتقال با طول کلی ۲۰ کیلومتر به منظور جمع‌آوری و انتقال آب به تصفیه‌خانه زهک احداث شد.
معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: از آنجا که سالیان گذشته مطالعه کاملی در این منطقه انجام نگرفته بود، حفاری چاه‌های اکتشافی از ابتدا با لحاظ استفاده از پتانسیل آب‌های زیرزمینی صورت گرفت.
وی خط انتقالی این طرح را ۱۱ کیلومتر از دیوار امنیتی به سوی تصفیه‌خانه زهک خواند و افزود: این خط انتقال، وظیفه انتقال آب‌های استحصالی از چاه‌ها را برعهده دارد.
اکبری اضافه کرد: آب‌های استحصال شده، از این چاه‌ها و چاهک‌ها توسط خطوط جمع‌آوری، وارد مخزن ۴ هزار مترمکعبی بلندآب شده و از آن مخزن پمپاژ و توسط ۲ خط انتقالی احداث شده، وارد تصفیه‌خانه زهک می‌شود.
مدیر پروژه طرح‌های اضطراری تأمین و انتقال آب دشت سیستان اظهار داشت: طی ۲ سال گذشته اقدامات متعددی برای افزایش دوام‌آوری در قبال مشکل کم آبی منطقه صورت گرفته است. چاهک‌ها و چاه‌ها جزو اقداماتی بود که سال گذشته به بهره‌برداری رسید که توانست نقش مؤثری در کنترل شرایط حاکم بر تنش آبی محدوده طرح ایفا کند.
وی تأکید کرد: در بهمن و اسفند ماه سال ۱۴۰۲ که ورودی آب به تصفیه‌خانه زهک از چاه نیمه شماره یک عملاً صفر شد، چاه‌های محدوده زهک توانست با تأمین به موقع، نقشی مهم در راستای کنترل تنش آبی محدوده مذکور ایفا کند و بخش‌هایی از منطقه کوهک و شبکه پایین دست تصفیه‌خانه زهک با آب‌های استحصالی از چاه‌ها و چاهک‌ها مدیریت شد.
انتقال آب از منطقه میل نادر به زابل
وی با اشاره به طرح دوم در دست اجرا در این منطقه به منظور تأمین آب شرب و بهداشت اظهار داشت: یکی از طرح‌هایی که با رویکرد تأمین آب از مناطق سرزمینی کشور در دستور کار شرکت آب منطقه‌ای استان سیستان و بلوچستان قرار گرفت، انتقال آب از منابع آب زیرزمینی بندان ـ میل نادر به زابل است.
اکبری افزود: مطالعات نیمه تفصیلی این دشت سال گذشته آغاز شد و با توجه به پیش‌بینی‌ها و بیم کم آبی در منطقه، مطالعات مربوطه و حفاری‌های اکتشافی آن به سرعت صورت گرفت. دیدگاه مطالعات به این شکل بود که چاه‌هایی که به صورت اکتشافی حفر می‌شود، اگر به نتایج مناسبی برسد، قابلیت تبدیل به چاه‌های بهره‌برداری را دارد که تا امروز ۲۵ حلقه چاه با عمق‌های ۱۱۰ تا ۲۰۵ متر حفاری شده است.
وی گفت: به منظور انتقال آب این منابع، خط انتقال پیش‌بینی شده از محدوده چاه‌ها تا شهر زابل، علاوه بر تجهیز این ۲۵ حلقه چاه و تأمین سیستم بهره‌برداری، تجهیز اتاقک‌های سر چاهی، خطوط جمع‌آوری چاه‌ها به حدود ۱۶ کیلومتر پیش‌بینی شده است.
معاون طرح و توسعه آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان، جنس لوله‌های این خطوط را از نوع پلی‌اتیلن خواند و توضیح داد: خط اصلی انتقال آن حدود ۹۱ کیلومتر با قطر متغیر بین ۸۰۰ تا یک هزار میلیمتر است. جنس لوله به کار رفته در خط اصلی با توجه به پتانسیل موجود در منطقه از نظر تولید لوله و همچنین از نظر سرعت اجرا، لوله‌های جی آر پی انتخاب شده است که عملیات اجرایی آن از پیشرفت بالای ۵۰درصد برخوردار است. گفتنی است در این طرح به منظور کنترل فشار، از دو مخزن متعادل‌کننده استفاده شده است.
ادامه