یادداشت؛ محمد حاج‌رسولی‌ها

به گزارش شبکه خبری آب ایران، محمد حاج‌رسولی‌ها مشاور وزیر نیرو و رئیس مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری (تحت پوشش یونسکو) در یادداشتی برگزاری دهمین اجلاس شورای جهانی آب را مورد اشاره قرار داد و نوشت: متخصصان و تصمیم‌سازان حوزه آب از سراسر جهان فردا در دهمین مجمع جهانی آب (۱۰th World Water Forum) گرد هم می‌آیند تا در طی فرآیندهای اجلاس، حول مهمترین موضوعات آبی به بحث و تبادل نظر بپردازند و با ارائه رویکردهای نوآورانه صنعتی، متضمن تعهدات سیاسی برای مدیریت پایدار منابع آب باشند.

در فرآیند موضوعی، متخصصان و نمایندگان کشورها، سازمان‌ها و دانشگاه‌ها طی جلسات تخصصی اقدام به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها و تجربیات و توسعه روش‌های همکاری و مشارکتی می‌کنند.

ساختار فرآیند موضوعی حول محور اصلی «آب برای شکوفایی»، سپس موضوعات فرعی شش گانه و در نهایت پنج زیرموضوع برای هر یک از موضوعات فرعی شکل گرفته است. بر این اساس برای هر زیرموضوع حداقل ۶ جلسه تخصصی برگزار خواهد شد و در نتیجه در بخش فرایند موضوعی، شاهد برگزاری حداقل ۹۰ نشست با حضور نمایندگان کشورها و سازمان در طول این رویداد خواهیم بود.

علاوه بر این، موضوعات فرعی در شش محور شامل ۱- امنیت آبی و شکوفایی، ۲- آب برای انسان و طبیعت، ۳- مدیریت و کاهش ریسک بلایا، ۴- حکمرانی، همکاری و دیپلماسی آب، ۵- تامین مالی پایدار برای آب و ۶- دانش و نوآوری دسته‌بندی شده‌اند که در ادامه به بررسی هر یک از آنها می‌پردازیم.

۱- امنیت آبی و شکوفایی: موضوع امنیت آبی یکی از بحرانی ترین موضوعات کنونی جهان است و ناامنی آبی در حال تبدیل شدن به یک تهدید فزاینده به دلیل اثرات نامطلوب رشد جمعیت، توسعه ناپایدار، تغییرات اقلیمی و رقابت فزاینده بر سر منابع آب است. مدیریت صحیح عرضه و تقاضای آب، اقتصاد چرخشی در بخش آب و منابع آب غیر متعارف، آب برای غذا و کشاورزی، آب برای انرژی، ناامنی آبی و توسعه، پنج زیرموضوعی هستند که در این محور بررسی می شوند.

۲- آب برای انسان و طبیعت: آب منبع حیات (برای انسان و طبیعت) است و ما برای امنیت آبی خود به اکوسیستم های سالم و کارآمد وابسته هستیم. تخریب اکوسیستم‌های آب شیرین ناگزیر منجر به مشکلاتی می‌شود که بر تنوع زیستی آبزیان و همچنین معیشت و سلامت ما اثر می‌گذارد. زیرموضوعات این بخش شامل بهبود کیفیت آب، حفاظت و احیای اکوسیستم‌های آب شیرین و تنوع زیستی، دسترسی بهتر به آب آشامیدنی سالم برای همه، دسترسی به تصفیه فاضلاب و بهداشت آب برای همه (به عنوان یک حق کلیدی بشر) و مدیریت یکپارچه منابع آب می شوند.

۳- مدیریت و کاهش ریسک بلایا: تکرار و شدت تخریب رویدادهای حدی آب و هوایی مانند سیل، خشکسالی، موج‌های گرما و طوفان، به دلیل تغییرات اقلیمی در حال افزایش است و مدیریت و کاهش اثرات آن‌ها موضوع حیاتی امروز جهان به شمار می‌رود. در دهمین مجمع جهانی آب نیز این موضوع تحت زیرموضوع‌ سیاست‌ها و برنامه‌های یکپارچه، پیشگیری و مدیریت سیل، سیاست‌ها و برنامه‌های مدیریت و پیشگیری از خشکسالی، کاربرد رویکرد Eco-DRR در بخش آب (کاهش ریسک های بلایا مبتنی بر اکوسیستم)، افزایش پایداری و بهبود تاب‌آوری زیرساخت‌های آبی در برابر رویدادهای حدی آب و هوایی، سیستم‌های هشدار سریع برای همه و مکانیسم‌های واکنش اضطراری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۴- حکمرانی، همکاری و دیپلماسی آب: همکاری‌های آبی مناسب و حکمرانی صحیح یکی از ضروریات مابین بازیگران جهانی شامل دولت ها، سازمان‌های بین‌المللی، اتاق‌های فکر، جوامع مدنی و سایر ذینفعان، برای غلبه بر رقابت فزاینده بر سر منابع آب، بهبود درک متقابل و شناسایی مبادلات قابل قبول بین تمام مصرف‌کنندگان آب، است. دیپلماسی آب و مذاکرات بین المللی، به ویژه بر اساس اسناد حقوقی، ابزار خوبی برای تقویت میانجیگری صلح و پیشگیری از درگیری هستند.

زیرموضوعات این بخش که با توجه به اهداف شماره ۶ و ۱۷ توسعه پایدار تدوین شده‌اند، عبارت از تقویت همکاری‌های بین‌المللی در همه سطوح، تقویت همکاری بین حوضه‌های آبریز، نهادهای منطقه‌ای، مقامات و جوامع محلی، تقویت گفت‌وگو و همکاری‌های بین بخشی (به عنوان مثال بین بخش های آب، انرژی، غذا، صنعت و محیط زیست)، اطمینان از مشارکت فعال ذینفعان و مشارکت عمومی در مدیریت آب در همه سطوح و توسعه و اجرای چارچوب‌های قانونی شفاف و پاسخگو، و ارتقای یکپارچگی و تقویت عدالت در همه سطوح و در میان همه بازیگران هستند.

۵- تامین مالی پایدار برای آب: کمبود بودجه برای آب یکی دیگر از مسائل مهمی است که باید به آن پرداخته شود، زیرا میلیون‌ها نفر در سراسر جهان هنوز دسترسی کافی به آب سالم و بهداشتی و امکانات جمع آوری و دفع فاضلاب ندارند و در معرض بیماری های ناشی از آن و همچنین بلایای ناشی از تغییرات اقلیمی قرار دارند. از این رو نیاز به رویکردهای نوآورانه، انعطاف پذیر، پایدار و کارآمدتر برای تامین مالی آب وجود دارد.

زیرموضوعات این بخش شامل بازبینی ۱- معماری موجود تامین مالی آب بین‌المللی با ترویج رویکرد «اقتصاد جدید آب» با تأکید بر شفافیت، پاسخگویی، انصاف و برابری
۲- ارتقای مکانیسم‌های تامین مالی نوآورانه و پایدار
۳- تضمین و افزایش بودجه برای دسترسی به آب سالم و بهداشت برای همه در هر مقیاسی به عنوان حقوق اولیه بشر، با تمرکز بر کشورهای در حال توسعه و جوامع شکننده
۴- ایجاد مشوق‌های اقتصادی ویژه برای ارتقای تامین مالی سبز (مانند راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت و یا زیرساخت‌های سبز)
۵- تضمین و افزایش بودجه برای جلوگیری و غلبه بر بحران آب، بلایای آبی و افزایش تاب‌آوری اقلیمی
۶- دانش و نوآوری: امروزه شاهد پیشرفت سریع علم و فناوری‌های بخش آب هستیم. این انبوه دانش در کنار دانسته های سنتی و بومی، باید به اشتراک گذاشته شود، آموزش داده شود و برای کمک به مقابله با چالش‌های آبی جهان مورد استفاده قرار گیرد.

بر این اساس مباحث ارتقای مدیریت هوشمند آب و نوآوری‌های تکنولوژیکی، ترویج رویکردهای سازمانی نوآورانه، توجه به سیستم‌های بومی، سنتی و جامعه‌محور و ادغام آن‌ها در سیاست‌های آبی کنونی، سیستم‌های اطلاعات آبی نوین و گران و افزایش دسترسی به آموزش به ویژه در مورد مفاهیم جدید (مانند آب به عنوان یک کالای مشترک جهانی)، زیرموضوعات این محور هستند.

شایسته ذکر است که به منظور اجماع در خصوص تمامی این موضوعات، کمیته برگزاری دهمین مجمع جهانی آب از حدود یک سال پیش ضمن دعوت از همه کشورها و سازمان برای ارائه پیشنهادات خود، اقدام به تشکیل کارگروه‌های تخصصی به منظور بررسی پیشنهادات کرده است و در نهایت مطابق برنامه اجلاس، مقرر است این موضوعات در بیش از ۹۰ جلسه تخصصی در طول اجلاس مورد بررسی قرار گیرند.

همچنین باید یادآور شد که فرآیند موضوعی ارتباط تنگاتنگی با فرایند سیاسی و منطقه‌ای خواهد داشت. در این فرایند، متخصصان به دنبال راه حل‌های عملی و عمیق برای ارائه به ذینفعان خواهند بود و نتیجه حاصل از این جلسات و نشست‌های تخصصی، شامل توصیه‌هایی برای تأثیرگذاری برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان است تا راه حل‌های بهتری اخذ شوند و راه برای اجرای تعهدات و اقدامات هموار شود.