سه‌شنبه, 13 آبان 1404
به گزارش خبرنگار شبکه خبری آب ایران، رودخانه بزرگ ارس بیش از ۵۰۰ کیلومتر از مرز مشترک ایران، جمهوری آذربایجان و ارمنستان را تشکیل می‌دهد که به‌عنوان نماد صلح و دوستی، شاهرگ حیاتی مرزنشینان منطقه به‌شمار می‌رود.
۵۳ سال پیش، سد مرزی مشترک ارس به‌منظور بهره‌مندی مساوی و مشترک دو کشور ایران و آذربایجان از آب کشاورزی و برق تولیدی، بر روی رودخانه ارس ساخته شد. در امتداد این تعامل مطلوب سد مشترک خداآفرین در ۱۹۶ کیلومتری پایین دست سد ارس به دست توانمند مهندسان ایرانی احداث و در سال ۱۳۸۷ آبگیری شد.
در همان هنگام در ۱۲ کیلومتری پایین دست سد خداآفرین، سد قیز قلعه سی برای تنظیم حقایه دو کشور و تولید برق مطالعه و جانمایی شد.
سد قیزقلعه‌سی در استان آذربایجان‌شرقی در فاصله ۲۷۲ کیلومتری شمال شهر تبریز، ۱۹۶ کیلومتری پایین دست سد ارس و ۱۲ کیلومتری پایین دست سد مخزنی خداآفرین بر روی این رودخانه احداث شده است.
حجم بالای آب و سیلابی بودن رودخانه ارس، تعدد و تنوع تجهیزات هیدرومکانیکال، حجم تقریباً ۶ میلیون مترمکعب خاکبرداری و سنگ‌برداری، بیش از دو میلیون مترمکعب خاکریزی، ۴۲ کیلومتر حفاری تزریق و اجرای دایک و انحراف دو مرحله‌ای مسیر رودخانه ارس در هنگام عملیات اجرایی از چالش‌های اصلی این سد بود که توسط مهندسین و کارگران ایرانی مرتفع شد.
سد قیزقلعه سی از نوع خاکی با هسته رسی قائم، ارتفاع سد ۳۷ متر از پی، تراز تاج سد ۲۵۳ متر، تراز نرمال ۲۵۰ متر، طول تاج سد ۸۳۴ متر، حجم خاکریزی بدنه سد ۲.۳ میلیون مترمکعب و حجم کل مخزن در تراز نرمال بهره‌برداری ۶۲ میلیون مترمکعب است.
تنظیم سالانه دو میلیارد مترمکعب آب (برای دو طرف ایران و آذربایجان)، مدیریت سیلاب و انتقال بخشی از آب خروجی از سد مخزنی خداآفرین از طریق کانال اصلی به‌طول ۱۴۰ کیلومتر به شبکه آبیاری پایین دست، احداث و بهره‌برداری از حدود
۴۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان‌های آذربایجان‌شرقی و اردبیل، توسط دو واحد نیروگاهی ۴۰ مگاواتی در هر طرف (ایران و آذربایجان) از جمله اهداف سدهای قیزقلعه سی و خداآفرین است.
باید گفت که سد قیزقلعه سی بزرگترین و مهمترین پروژه مرزی استان آذربایجان شرقی است که با افتتاح آن، آب بزرگترین شبکه آبیاری زهکشی شمال غرب کشور تأمین خواهد شد.
همچنین استفاده بهینه از منابع آب و خاک و همچنین تحقق حقآبه‌های مرزی، تبدیل شیوه‌های سنتی کشاورزی به مدرن و صنعتی، جلوگیری از مهاجرت ساکنین منطقه، ساماندهی عشایر منطقه با افزایش درآمد خانوارها و توسعه صنایع جانبی و تبدیلی، آبیاری اراضی کشاورزی و افزایش کیفیت محصولات کشاورزی، اشتغال‌زایی برای بالغ بر ۴۰ هزار نفر، توسعه گردشگری، تولید سالانه ۲۷۰ گیگاوات ساعت انرژی از ره‌آورهای مهم این سد است.
گفتنی است، تکمیل سد قیزقلعه‌سی با حجم سرمایه‌گذاری بالغ بر ۶ هزار میلیارد تومان، بهره‌برداری از طرح عظیم ساختمان سد خداآفرین و شبکه آبیاری و زهکشی را بر روی رودخانه ارس محقق می‌کند.
این پروژه را علاوه بر تحقق یکی از وعده‌های مهم دولت سیزدهم در بخش آب، می‌توان تجربه‌ای کم‌نظیر در حوزه دیپلماسی آب و نمایش اقتدار و توان مهندسان ایرانی دانست که علاوه بر تحکیم اتحاد و همدلی دو کشور، می‌تواند راه‌گشای طرح‌ها و تعاملات آبی آتی با کشورهای همجوار باشد.
ادامه