یادداشت؛

براساس قوانین موجود از جمله ماده 12 قانون توزیع عادلانه آب، قانون تعیین تکلیف چاه­های فاقد پروانه و ماده 35 قانون برنامه ششم، توسعه نصب ابزار اندازه­گیری یکی از الزامات برای بهره­برداری از چاه­های آب است. براساس قوانین یادشده صاحب پروانه بهره­برداری موظف به تهیه و نصب کنتور مورد تایید وزارت نیرو است. با توجه به وضعیت منابع آب بویژه در بخش آب زیرزمینی و شرایط بارش­ها در کشور و افزایش تقاضا و مصرف آب در بخش­های مختلف بویژه در بخش کشاورزی، صنعت و شرب در دو دهه اخیر ضرورت بکارگیری ابزار اندازه­گیری به منظور پایش و کنترل برداشت­ منطبق با مفاد پروانه و مجوزهای صادره اجتناب ناپذیر شد. بنابراین وزارت نیرو در سال 84 با تعریف طرح تعادل­بخشی و تغذیه مصنوعی برنامه­های خود را با هدف بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی آغاز کرد.

از ابتدای اجرای این پروژه تاکنون حدود 90 هزار دستگاه کنتور بر روی چاه­ها نصب شده و قریب به 400 هزار چاه برای نصب این ابزار اندازه­گیری باقی مانده است که برنامه­ریزی­های انجام شده هدف 5 ساله­ای را برای تجهیز کامل چاه­ها به کنتور حجمی هوشمند در نظر گرفته است. از مهمترین شروط تحقق این برنامه­ها و اهداف، حمایت از تولیدات به منظور افزایش کیفیت و ظرفیت تولید سازندگان است.

تجهیز چاه‌های مجاز آب به ابزار اندازه‌گیری حجمی (کنتور) با هدف کنترل برداشت‌ آب از آبخوان‌ها و مدیریت منابع و مصارف، به عنوان یکی از 15 پروژه طرح احیاء و تعادل‌بخشی به تصویب رسیده و در دستورکار وزارت نیرو قرار دارد. با نصب کنتورهای هوشمند حجمی میزان برداشت آب در چاه‌های کشور کنترل می شود. این کنتورها قابلیت شارژ داشته و این امکان وجود دارد که در صورت مشاهده تجاوز از میزان مصرف مشخص شده که منطبق بر حدود مندرج در پروانه بهره برداری صادره است از برداشت آب جلوگیری شود. در مجموع اهداف نصب کنتور بر روی چاه‌ها عبارتند از:

ایجاد بستر مناسب برای استقرار و راه‌اندازی بازار آب کشور جهت کمک به واقعی شدن قیمت آب، تشویق و سوق دادن کشاورزان به رعایت الگوی کشت مناسب و مصرف بهینه آب، کمک به تعادل‌بخشی و جبران کسری مخازن آب‌های زیرزمینی

تحقق تحویل آب به کشاورزان بصورت حجمی و تجهیز چاه‌ها به کنتورهای هوشمند در راستای کنترل منابع و مصارف چاه‌های آب کشاورزی

از سال 1388 تا کنون تعداد کل کنتورهای منصوبه کشور بالغ بر 92 هزار دستگاه است که از این تعداد 45 هزار کنتور هوشمند آب و برق، 26 هزار کنتور هوشمند حجمی و 21 هزار کنتور حجمی مکانیکی است. چاه‌های مجاز کشور در حدود 493 هزار حلقه با مجوز سالانه برداشت برابر با 49 میلیارد مترمکعب است. با نصب کنتورها حدود 18 درصد از چاه‌های کشور مجهز به ابزار اندازه‌گیری آبدهی (کنتور) شده‌اند. این ابزار تجهیز سبب شده نزدیک به 30 درصد از حجم کل برداشت چاه‌های مجاز (حدود 15 میلیارد مترمکعب)، تحت کنترل باشد.

با توجه به ظرفیت پائین تولید کنتور مورد تایید وزارت نیرو (هوشمند حجمی) در کشور و عدم توانمندی شرکت‌های کنتورساز مورد تایید در تأمین کنتور موردنیاز، افزایش قیمت تمام شده کنتور، ممنوعیت واردات کنتور به کشور، نوسانات ارزی و تحریم­های موجود، کنتوردار کردن کل چا‌های مجاز تا پایان برنامه ششم توسعه سرعت پیشرفت پروژه محدود است. بنابراین، ضرورت دسته‌بندی و اولویت‌بندی چاه‌های مجاز کشور برای نصب کنتورهای هوشمند حجمی در برنامه هفتم توسعه مد نظر قرار گرفته است. اخیرا نیز با عنایت به اعلام آمادگی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و تصویب نامه هیات وزیران در خصوص عملیاتی کردن بند الف ماده 42 قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و استفاده از ظرفیت مازاد صنایع دفاعی در تامین اقلام دفاعی و غیردفاعی کشور، هماهنگی‌هایی با شرکت صنایع قطعات الکترونیک ایران( صقا) در خصوص ایجاد سامانه پایش و سرمایه گذاری در پروژه کنتور صورت گرفته است که امید است موجب تسریع در فرایند اجرای پروژه شود.

افزایش اعتبارات طرح احیا و تعادل بخشی، حمایت وزارت صمت از صنعت کنتورسازی، پذیرش مسئولیت تولید کنتور در کشور توسط وزارت صمت و با همکاری سازمان استاندارد و سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان، طرح موضوع ضرورت اجرای طرح احیا و تعادل بخشی بویژه پروژه کنتور در سطح هیات دولت یا کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، حمایت کلیه ذیمدخلان بویژه نمایندگان محترم مجلس و مسئولین استانی از اجرای پروژه، برخی راهکارهای اجرایی برای حل مشکل پروژه کنتورهستند.