یادداشت:
محدودیت منابع آب شیرین در دنیا باعث شده ارزش و اهمیت این منابع ارزشمند و کمیاب بیش از پیش مورد توجه همه کشورهای دنیا قرارگیرد. هماکنون قدرت در اختیار کشورهایی است که بیشترین منابع آب شیرین را در اختیار دارند. منابع آب زیرزمینی به دلیل در دسترس بودن در بسیاری از مناطق کره زمین و کیفیت مناسب برای اکثر مصارف؛ نقش مهم و استراتژیکی را ایفا میکند.
تشکیل منابع آب زیرزمینی میلیونها سال بطول انجامیده و آبخوانهای موجود حاصل تجمیع آب در سفرههای آب زیرزمینی در دورهای طولانی از حیات زمین است. با توسعه اقتصادی و صنعتی و نیاز روز افزون به منابع آب؛ بیشترین هجمه به منابع آب زیرزمینی صورت گرفت و با توجه به پنهان بودن این منابع و تغییرات آن از چشم بهره برداران وضعیت بحرانی آن مورد توجه قرار نگرفته و هر روز بر وخامت اوضاع آن افزوده می شود.
شعار امسال روز جهانی آب، "آب زیرزمینی، نادیدنی را دیدنی کنیم." بسیار هوشمندانه و با عنایت به همین واقعیت انتخاب شده است. نکات قابل توجه در مورد این شعار تمرکز آن بر موضوع آب زیرزمینی است که در کل دنیا از شرایط مناسبی برخوردار نیست.
همچنین تاکید آن بر نادیدنی بودن آن و در نهایت پیشنهاد دیدنی کردن آن به این معنی که برای یافتن راهکاری برای حل بحران آن باید این نادیدنی را دیدنی کرد. کشور ما نیز به دلیل قرارگرفتن در منطقه خشک و نیمه خشک به لحاظ پراکندگی زمانی و مکانی از بارش مناسبی برخوردار نیست.
ایران کشوری است که هم از خشکسالی آسیب میبیند و هم از سیلاب. چنین اقلیمی میطلبد که برای مدیریت منابع آب برنامه ریزی دقیق، هوشمند و منعطف وجود داشته باشد. منابع آب زیرزمینی در اغلب نقاط کشور از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و نقش حیاتی در تامین آب مورد نیاز اغلب مصارف را بازی میکند.
همین نادیدنی بودن این منبع ارزشمند در کشور باعث شده به شدت مورد بیمهری قرارگیرد. به نحوی که در طول 40 سال اخیر حجم زیادی از منابع آب زیرزمینی برداشت شده و کسری مخزن تجمعی آبخوانهای کشور به بیش از 136 میلیارد مترمکعب برسد.
ادامه این روند بهره برداری از منابع آب زیرزمینی منجر به افت مداوم سطح ایستابی و خشک شدن اغلب چاههای بهره برداری میشود و نابودی اراضی و باغات کشاورزی، کوچ اجباری کشاورزان، نابودی زیرساخت ها و از همه مهمتر فرونشست زمین را در پی خواهد داشت.
توجه به این نکته ضروری است که منابع آب متعلق به همه مرم ایران است و نجات آن منوط به هماهنگی، همکاری و همدلی همه وزارتخانهها، سازمانها و نهادهای مرتبط با موضوع و تلاش برای ایجاد تعادل بین منابع و مصارف است و وزارت نیرو به تنهایی نخواهد توانست بحران موجود را چاره نماید.
روز جهانی آب فرصتی است تا چشمها را بشوییم و جور دیگری به موضوع آب بویژه آب زیرزمینی بنگریم و با تغییر بینش و روش در مورد این منابع حیاتی بهره برداری پایدار از آن را باعث شویم.
آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند/ آیا شود که مشکل آب را دوا کنند.
بر باد رفت همه آبخوانها دعا کنید/ آتش فرونشیند و دفع بلا کنند.