آخرین میراث سازگاری با کم آبی در هورامان در معرض نابودی است

به گزارش شبکه خبری آب ایران به نقل از روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه، مقاله پژوهشی کمال طاهری و همکاران با عنوان «هوارهای تابستانی هورامان: آخرین میراث سازگاری با کم آبی در قلمرو کارستی غرب زاگرس» در قالب فصلی از کتاب تازه منتشر شده انتشارات اسپرینگر در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۳ (۲۶ آذر ماه ۱۴۰۲) بر روی وبگاه این انتشارات منتشر شد.

در این فصل که با همکاری عزیز مصطفایی دانشجوی دکترای مردم‌شناسی دانشگاه تهران)، ماریو پاریس از دانشگاه باری ایتالیا و سید مختار هاشمی و پویا خالدی نگاشته شده است، روش‌های سازگاری با کم آبی از هزاره‌های قبل تاکنون در نواحی کارستی هورامان معرفی و تشریح شده‌اند. 

کمال طاهری کارشناس کارست شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه در معرفی این مقاله با اشاره به اینکه چندین هزار سال است که ساکنان منطقه کارستی هورامان در غرب ایران با شرایط متغیر منابع آب کارستی سازگار شده‌اند، شیوه‌های تأمین آب و همزیستی انسان و محیط را منحصر به فرد و منطبق بر اخلاق زیست‌محیطی میداند که در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقتصادی و مکانیزه شدن رو به افول است.

طاهری با اشاره به کوچ عمودی ساکنان هورامان در فصل خشک به مراتع ییلاقی که بر روی کارست‌های مرتفع قرار گرفته‌، به شرح سه روش مرسوم برای تأمین آب فلات کارستی هورامان و کوه‌های مجاور آن پرداخت که برای چندین هزار سال متداول بوده‌اند.

وی افزود: در این پژوهش روش اول با عنوان جمع‌آوری آب از یخ و برف انباشت شده در شافت‌های کارستی در ارتفاع بالای ۲۰۰۰ متر معرفی شده است.

طاهری گفت: روش دوم حفر چاه مصنوعی در اپی کارست در سرزمین فلاتی قلمرو کارستی ماکوان و کوه آتشگاه است. آب و برف ذوب شده در فصول سرد سال به سمت این چاه‌ها هدایت می شود.

کارشناس کارست شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه خاطرنشان کرد: روش سوم، ساخت یک دریاچه مصنوعی کوچک (گمی) است که مشابه برکه در فرورفتگی‌های فلات مرتفع کارست بوده و می‌تواند نیاز ساکنان ییلاق‌نشین به آب را در فصل گرم سال تأمین کند.

وی اظهار داشت: این مقاله با ترسیم حرکت‌های زمانی گله‌داران کٌرد و قلمرو فضایی آنها در نواحی کارستی هورامان، مدل مفهومی تعامل انسان و کارست در غرب زاگرس را ارائه می‌کند و می‌تواند به عنوان یک میراث در معرض خطر و به ویژه شیوه سنتی سازگاری با کم آبی مورد توجه برنامه ریزان محلی قرار گیرد.

طاهری با اشاره به تغییرات اقلیمی، فشار فزآینده اثرات انسانی و چرای بی‌رویه در ارتفاعات کارستی به روند قهقرایی منابع آب کارست اشاره کرد و اظهار داشت: اگر تدابیری جامع برای حفاظت از این میراث چند هزار ساله اندیشیده نشود، در دهه آینده این شیوه سازگاری با کم آبی در معرض نابودی قرار گرفته و تعادل انسان ـ محیط در هورامان از مسیر چند هزار ساله خود منحرف می‌شود.

بنابراین گزارش، این مقاله را می‌توان از وبگاه انتشاراتی اسپرینگر در این لینک مطالعه کرد.