در گفت و گو با مدیرعامل آب منطقه ای ایلام مطرح شد:

خبرگزاری شبستان- ایلام: امروزه یکی از چالش های پیش رو در جهان، محدودیت های ایجاد شده در حوزه تامین آب برای شرب و سایر حوزه های مورد نیاز بشر از جمله کشاورزی و صنعت است، استان ایلام نیز دارای رودخانه های بسیاری است که همچنین پتانسیل های زیادی در حوزه کشاورزی و صنعت نفت و گاز دارد که نیازمند منابع آب مناسب هستند.

بر همین اساس گفت و گویی اختصاصی با « علی پوراحمد» مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام انجام شده و به بررسی وضعیت موجود و طرح های در دست اقدام در حوزه آب پرداخته شده است که توجه خوانندگان به این گفت و گو جلب می شود.

شبستان: از اینکه وقتی را در اختیار ما گذاشتید سپاسگزارم، به عنوان اولین سئوال وضعیت سد ایلام و تامین آب شهر ایلام از طریق این سد چگونه است؟

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام:  علی رغم اینکه ما امسال پاییز خشکی را تا کنون پشت سر گذاشته ایم و بارندگی منجر به تشکیل روان آب نداشتیم اما وضعیت دریاچه و مخزن سد ایلام هم اکنون در شرایط مطلوبی قرار دارد و حدود ۵۵ میلیون متر مکعب آب در مخزن سد ایلام  ذخیره شده است.

بر این اساس و در شرایط کنونی، سد ایلام تا دو سال آینده شهر ایلام را هم می تواند تامین کند، یکی از کارکردهای سدهای مخزنی، کنترل سیلاب ها و روان آب های مخرب است و در سال گذشته دریچه های سد ایلام به موقع بسته شد و در سال گذشته  و چند سال اخیر  به نحو مطلوبی از کارکرد کنترل روان آب ها توسط سد به خوبی استفاده شد.

در جریان وقوع سیلاب فروردین سال ۹۸  اگر قبل از وقوع سیل، حجم مخزن را خالی نکرده بودیم، به طور قطع به میزان روان آب های میان حوزه ای پایین دست اضافه می شد و خطر جدی شهر مهران را تهدید می کرد، سد و مخزن ایلام از قبل تخلیه شده بود و همه روان آب های ناشی از سیل بدون اینکه سد سر ریز کند، کنترل شد،  به موقع هم دریچه های سد بسته شد و سد تا پایان تیرماه سال جاری سرریز می کرد.

 استفاده به موقع از این کارکرد سد موجب شد که ما علاوه بر اینکه تابستان سال جاری را به نحو مطلوبی در زمینه تامین آب سپری کنیم و الان هم  پاییز خشکی داریم، مشکل و دغدغه کمبود آب  برای شهر ایلام را نداشته باشیم و هم اکنون ۹۰ درصد حجم مخزن سد ایلام پر است.

با توجه به بارندگی‌های پیش‌بینی شده برای فصل زمستان سال جاری، انتظار می رود که ذخیره آب در پشت سد ایلام همچنان در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشد، علاوه بر تأمین آب شرب، یکی از کارکردهای سد ایلام تامین آب  شبکه آبیاری کنجانچم شهر مهران است، ما سال زراعی گذشته آب مورد نیاز کشاورزان منطقه را تامین کردیم و هم اکنون نیز آب مورد نیاز کشاورزان این منطقه در پایین دست سد ایلام به نحو مطلوبی تامین می شود.

شبستان: فرمودید که مشکل تامین آب نداریم اما آب و فاضلاب همچنان بر صرفه جویی در مصرف تاکید می کند، توضیح شما در این خصوص چیست؟

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام:  آبی که ما تحویل شرکت آب و فاضلاب شهر ایلام می دهیم خام است و ما از نظر تامین آب مشکلی نداریم، اما ظرفیت انتقال آب از سد ایلام به شهر محدود بوده و همچنین ظرفیت تصفیه آب در تصفیه خانه شهر ایلام نیز محدود است و شرکت آب و فاضلاب بیشتر از 600 لیتر بر ثانیه را نمی‌تواند به  شهر ایلام و تصفیه خانه آب ایلام انتقال دهد، لذا چون محدودیت از حیث انتقال و تصفیه آب داریم، همچنان صرفه جویی را باید از دستور کار ما قرار گیرد.

چون ظرفیت انتقال آب به شهر ایلام محدود هست و با هر شوکی که به این مصرف از جمله افزایش مصرف آب بر اثر شیوع کرونا به شبکه وارد می شود، لازم است که صرفه جویی مورد توجه اقشار مختلف مردم قرار گیرد، هم اکنون شیوع ویروس کرونا  ۳۰ درصد مصرف آب را در شهر ایلام افزایش داده است و این موضوع موجب می شود که کمبود داشته باشیم، شهر ایلام نیز از حیث مخازن آب، محدودیت‌هایی دارد و بعضی از منازل مسکونی  شهر  از لحاظ توپوگرافی بالاتر از مخازن آب قرار دارند و مشکلاتی در زمینه انتقال آب به وجود می آورد.

 لذا وجود آب در پشت سد ایلام به منزله این نیست که ما هر چقدر  بخواهیم آب را به شبکه مصرف  تزریق کنیم و ما در زمینه انتقال آب به شهر ایلام با محدودیت هایی مواجه هستیم،  در حال حاضر حدود 60  درصد از آب شهر ایلام  از طریق سد ایلام تامین می شود و 40 درصد مابقی هم چشمه های گل گل و چشمه های دیگری که در حاشیه شهر ایلام هستند تامین می شود.

شبستان: نحوه نظارت بر شبکه های انتقال آب چگونه است؟

پوراحمد:  نظارت بر این شبکه های انتقال آب از طریق سیستم نظارتی شرکت آب منطقه ای انجام و رصد می شود، در حال حاضر این نظارت توسط 14 اکیپ شامل 7 اکیپ در شمال استان و 7 اکیپ در جنوب استان انجام می شود که این اکیپ ها هم کمیت و کیفیت انتقال آب، هم تعرضات و تخلفات احتمالی در حوزه های مختلف انتقال آب و چاه های غیرمجاز را رصد می کنند، خوشبختانه در استان ایلام تخلفات گسترده ای در این حوزه نداریم و بیشتر  برجنبه بازدارنگی در حوزه تخلفات از جمله ساخت و ساز در حریم رودخانه ها تاکید می شود و جا دارد از دستگاه ها قضا نیز تقدیر شود که  پرونده های مربوط به این حوزه در شعبه ویژه ای و خارج از نوبت پیگیری می شود.

شبستان: مشکلاتی در حوزه تامین آب شرکت پتروشیمی ایلام به عنوان یک صنعت با مصرف زیاد آب وجود داشت، آیا این مشکلات مرتفع شده است؟

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام: آب پتروشیمی ایلام قبلا از طریق از سد ایلام تامین می شد که با دستور استاندار محترم چاهی در منطقه در اختیار شرکت پتروشیمی قرار گرفت که آب آن گوگردی بوده و قابلیت شرب را نداشت، هم اکنون شرکت پتروشیمی ایلام، از لحاظ تامین آب مشکلی ندارد و برای تامین آب این شرکت در دراز مدت، سد گلال یا شهدای ایلام راه اندازی شده و به بهره برداری رسیده است که خط انتقال آب آن به شرکت پتروشیمی با پیشرفت فیزیگی خوبی در حال انجام است.

پیش بینی می شود از اواخر امسال یا ابتدای بهار سال آینده با اتمام خط انتقال آب سد گلال به شرکت پتروشیمی مشکل تامین آب این شرکت رفع و مستقل شود و  وابستگی این شرکت به آب شهر ایلام و آب زیرزمینی قطع شود که بر این اساس، یک منبع آب مستقل داشته و برای افق 1425 این شرکت نیز جوابگو باشد.

در موضوع پتروشیمی ایلام ما آب را محل سد تحویل این شرکت می دهیم و کار پمپماژ و انتقال آب سد گلال برعهده شرکت پتروشیمی ایلام است به معنای دیگر هزینه بهره برداری و تامین آب برعهده ماست و هزینه انتقال آب برعهده شرکت پتروشیمی است،  هر ساله بر اساس تعرفه ای که شورای اقتصاد و وزارت نیرو اعلام می کند ما با این شرکت قرارداد می بندیم و به ازای هر متر مکعب، آب بهای مصوب را دریافت می کنیم.

شبستان: نحوه رعایت حقابه رودخانه ها و آب مورد نیاز کشاورزان در اجرای طرح های تامین آب و سدها در استان ایلام چگونه است؟

پوراحمد: ما ملزم  به رعایت حقابه زیست محیطی در بهره برداری از طرح های تامین آب و سدها هستیم، طرح های ما به طور کامل پیوست محیط زیستی دارند و قبل از تهیه طرح هر سد باید مطالعات زیست محیطی آن تهیه شود و در سازمان حفاظت محیط زیست تصوب شوند و  بر اساس آن، حقابه رودخانه ها در اجرای طرح سدها مشخص می شود، در طول اجرای طرح ها، ما ملزم به رعایت و رها سازی حقابه رودخانه ها به اندازه جریان آب قبل از اجرای طرح هستیم، باید جریان آب در بستر رودخانه به میزان قبل از اجرای طرح ها باشد که هم مسائل زیست محیطی رعایت شود و هم کشت و زرع های سنتی که آب آن ها از  طریق رودخانه ها تامین می شده است، همچنان تداوم داشته باشند که هم اکنون نیز در سطح سدهای ایلام این امر جاری است.

شبستان: یکی از مطالبات مردم شهرستان های چرداول و سیروان سد چناره است که در سال های گذشته طرح آن اعلام شده است اما هنوز کار اجرایی آن آغاز نشده است، در این خصوص توضیح بفرمائید.

پوراحمد: سد چناره در سال های 90 و 91 در پیوست قانونی، ردیف اجرایی داشته است، اما یک گیر قانونی  در پیوست موافقت نامه داشت که این طرح، با استفاده از سرمایه گذار خارجی اجرا شود و همین امر موجب شد که این سد اجرایی نشود،چرا که سرمایه گذار خارجی برای اجرای این طرح اعلام آمادگی نکرد و لذا به خاطر همین اجرای این سد تا کنون طول کشیده است، اما در سال 97  در لایحه بودجه 98 توانستیم با رایزنی هایی که انجام شد این قید را حذف کنیم و هزینه اجرای سد به محل منابع عمومی دولت تغیر یافت و همچنین تخصیص آب نیز اصلاح گردید و بر اساس آن، بازنگری و مطالعاتات لازم انجام شد و برای سال جاری 90 میلیارد ریال برای آن در پیوست قانونی بودجه اختصاص پیدا کرده است، ولی این میزان جوابگوی اجرای طرح نیست، در حال حاضر پیمانکار طرح مشخص و تجهیز کارگاه انجام شده است، رایزنی هایی با حمایت استاندار محترم در حال جریان است  که برای لایحه بودجه سال 1400 اعتبار مناسبی به این طرح اختصاص یابد، این طرح  آب سه شهرستان ایلام، چرداول و سیروان را برعهده دارد که آب شرب مورد نیاز این سه شهرستان، کشاورزان و صنعت منطقه را در دراز مدت تامین خواهد کرد.

اجرای این سد اهمیت بسیار زیادی برای استان دارد و جزو یکی از مطالبات استان است و کار اجرایی این سد آغاز شده و انتظار می رود که عملیات رسمی کلنگ زنی این سد در دهه فجر سال جاری انجام شود.

شبستان: در خصوص تملک اراضی محدوده  سد چناره چه اقداماتی شده است؟ آیا با اجرای عملیات سد مشکلی برای مردم ساکن در مناطق حاشیه سد به وجود نمی آید؟

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام: در محدود دریاچه  سد حدود 5 روستا وجود دارند که باید کار تملک آن انجام شود و ما برای ارائه خدمات به اهالی این روستاها، ممانعتی ایجاد نکرده ایم و به صورت مکتوب به فرمانداری اسلام آباد نیز در این خصوص مکاتبه شده که هر موقعی که این روستاها تملک شوند وضع موجود این 5 روستا را مد نظر قرار خواهیم داد و هزینه زیرساخت ها  هم پرداخت می شود و نگذاشته ایم که اجرای این سد مشکلاتی برای معیشت اهالی این مناطق ایجاد کند.

البته برای تملک این روستاها نیازمند اعتبار هستیم که به موازات اجرای این طرح، بحث تملک روستاها  نیز دنبال می شود که در سنوات آینده این امر محقق می شود.

شبستان: عاقبت سد سازبن به کجا رسید؟

پوراحمد: سد سازبن جزو سدهای حوزه کاری شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران است، این سد از دستور کار خارج شده و اهداف آن به سد سیمره منتقل شده است و فعلا برنامه ای برای اجرای این سد در استان وجود ندارد.

شبستان: تعداد سدهای ایلام و وضعیت کمی و کیفی آنها در استان چگونه است؟

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام: سد دویرج در دهلران با هدف تامین آب کشاورزی و صنعت برای مشروب کردن 11 هزار هکتار از اراضی پایین دست و 21 میلیون متر مکعب هم آب صنعت، سد کنگیر در ایوان برای تامین آب 20 میلیون متر مکعب آب برای مشروب کردن 2 هزار هکتار از اراضی دشت زرنه، سد ایلام برای آب شرب و کشاورزی پایین دست، سد گلال  برای تامین تأمین آب صنعت پتروشیمی و پالایشگاه گاز ایلام، سد برق آبی سیمره که هم تأمین کننده برق و هم تنظیم کننده آب است و این 5 سد را در استان در حال بهره بهره‌برداری داریم.

سد سیکان  در شهرستان دره‌شهر برای تامین آب شرب شهرستان های بدره، دره شهر و آبدانان و تامین آب کشاورزی و صنعت، سد میمه در دهلران با 55 درصد پیشرفت فیزیکی برای تامین آب 6 هزار هکتار اراضی کشاورزی پایین دست، سد چناره که توضیح داده شد و سد کنجانچم که جزو سامانه گرمسیری است و شرکت آب و نیرو در مهران این طرح را انجام می دهد از جمله سدهای در دست اجرای استان هستند و همچنین  سدهای زیادی در استان نیز در حال مطالعه هستند و برای تمام رودخانه های استان طرج مطالعاتی سد در دست اجرا داریم.

شبستان: مهم ترین چالش پیش روی آب منطقه ای استان از منظر شما چیست؟

پوراحمد:  مهم ترین چالش پیش روی آب منطقه ای تامین اعتبار است، طرح های ما به لحاظ کیفی و اجرایی مشکلی ندارند  و محدودیت و چالشی در بخش شرکت، اهداف  وظایف آن نداریم و  امورات جاری به خوبی انجام می شود و مسئولان به ویژه استاندار محترم ایلام نیز در زمینه طرح های آبی در استان حمایت های لازم و حتی بیشتر را دارند و نگاه خوبی به مسائل تامین آب در استان دارند.

شبستان: چه برنامه ای برای اجرای طرح های گردشگری و اشتغالزایی در حوزه سدهای ایلام در دستور کار دارید؟

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان ایلام: حفاظت و بهره برداری از دریاچه سد را شرکت‌های آب منطقه‌ای برعهده دارند، مجوزات طرح های گردشگری در سد سیمره نیز  از سوی آب منطقه ای استان صادر شده که خوشبختانه استقبال خوبی در بحث پرورش ماهی در قفس و گرشگری در سد سیمره انجام شده است که برای صید حدود ۲ هزار تن ماهی از این سد مجوز صادر شده است.

 در بحث گردشگری نیز چند سرمایه گذار نیز در این منطقه سرمایه گذاری کرده اند و طرح های خود را اجرایی کرده اند و چند طرح نیز در دست بررسی است، در بقیه سدها نیز این موضوع با جدیت دنبال می شود، برای سد دویرج در شهرستان دهلران، فراخوان جذب سرمایه گذار در حوزه گردشگری اعلام شده و در دست اقدام است، برای سد گلال هم یک طرح جامع گردشگری در دست اقدام است و به مشاور طرح واگذار شده است.

 یکی از مزیت های نسبی سدهای ایلام علاوه برتامین آب شرب، کشاورزی و صنعت، اجرای طرح های گردشگری و اشتغالزایی در حاشیه این سدها است که پتاسیل بسیار خوبی برای استان به شمار می روند، همچنین با همکاری اداره کل ورزش و جوانان، استفاده از سدها را برای ورزش های آبی را در دستور کار داریم و در سد کنگیر موافقتنامه در این زمینه  تبادل شده است که هم اکنون در حال تجهیز و استقرار امکانات لاز  برای انجام طرح  هستند.

شبستان: یکی از مشکلا حوزه آب، حفر چاه های غیرمجاز است، وضعیت چاه های غیر مجاز در استان ایلام چگونه است؟

پوراحمد: استان ایلام از حیث کمی چاه های غیرمجاز در کشور بی نظیر است و در کشور تنها استانی هستیم که مدعی هستیم چاه غیرمجاز شناسایی شده عمیق نداریم، شاید چاه های خانگی و پوشیده در استان داشته باشیم که البته  این چاه ها این تاثیر آنچنانی بر منابع آب ندارند ولی چاه عمیق شناسایی شده غیرمجاز نداریم.

گروه های گشت نظارت و بازرسی در سطح استان فعال هستند و  در امر مقابله با چاه های غیرمجاز، از استان های پیشرو در کشور  به شمار می رویم، در چهار سال گذشته 200 چاه غیرمجاز داشتیم که امسال این میزان به صفر رسیده است و در صورت مشاهده هر گونه چاه غیرمجاز، از طریق دستگاه قضایی اقدامات و پیگیری های لازم انجام می شود.