مهندس حاج رسولی ها : انتشار آزاد اطلاعات منابع آب ، باعث اعتماد سازی و مشارکت مردم می شود+متن سخنرانی

مهندس محمد حاج رسولی ها مدیر عامل شرکت مدیریت منابع آب ایران که روز چهارشنبه 28 آذر ماه در چهارمین همایش ملی اندازه گیری جریان سیالات در دانشگاه علم و صنعت سخن می گفت ضمن بیان این مطلب اظهار داشت: : سنجش منابع آب و تجهیزات اندازه گیری مصارف آب و انتشار آزاد آنها در اعمال مدیریت بهینه منابع آب موثر بوده و ضمن اعتماد سازی در جامعه، زمینه مشارکت ذینفعان و ذیمدخلان در تصمیم سازی و تصمیم گیری در خصوص مدیریت بهینه منابع آب را بیش از پیش فراهم می نماید و امروزه در سراسر جهان، دولت‌ها به این باور رسیده‌اند که به طور سیستماتیک دسترسی به اطلاعات صحیح برای عموم، یک دارایی مهم برای ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی و اقتصادی می‌باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: شرایط متفاوت اقلیمی و منابع آب کشور طلب می‌کند محققان، مدیران و مراکز علمی و پژوهشی کشورمان در پشتیبانی های نرم افزاری و سخت افزاری بخش آب متفاوت‌تر از سایر کشورهای جهان که شرایط طبیعی نسبتاً پایداری دارند عمل کنند و از پویایی، ابتکار، نوآوری و پژوهش محوری ویژه‌ای برخوردار باشند تا بتوانند کشور را در شرایط پایدار تولید حفظ نمایند و دلیل کندی این امر در کشور نپرداختن به اقتصاد آب و بخشی نگری در توسعه کشاورزی است.

شایان ذکر است مهندس حاج رسولی ها در آغاز سخنان خود به توضیح سیر تطور مدیریت آب در جهان و  ایران پرداخت و با اعلام این مطلب که ما پس از گذر از مراحل فراوانی آب و طی دوران مدیریت عرضه و مدیریت تقاضای آب وارد مرحله مدیریت تخصیص آب شده ایم بر اهمیت بهره گیری از فن آوری های نوین نرم افزاری و سخت افزاری برای اندازه گیری ، سنجش و پایش منابع و مصارف آب سطحی و زیر زمینی در بخش های مختلف پرداخت و بطور کامل به تشریح  اقدامات ، چالشها ، و انتظارات بخش آب از مراجع مختلف منجمله مراکز پژوهشی ، علمی و دانشگاهی پرداخت که نظر به اهمیت موضوع متن کامل سخنرانی درج می شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

متن سخنرانی جناب آقای مهندس حاج رسولیها در دانشگاه علم و صنعت ایران

27/9/1398

     با عرض سلام به حضار محترم، ابتدا از فرصت استفاده کرده و هفته پژوهش را به جوامع علمی و دانشگاهی تبریک عرض می کنم.  بسیار خرسندم که در جمع دانشگاهیان فرهیخته و مهمانان محترم فرصتی فراهم شد تا در زمینه اندازه گیری جریان سیالات تبادل نظر صورت گیرد. فرصتی که بسیار مغتنم است چراکه سیالات موضوع بحث امروز ما با توسعه فنی و مهندسی روز افزون کشور مرتبط است. یکی از سیالات قابل بحث در این جمع علمی و دانشگاهی، بحث آب است، آب از زیرساخت های اصلی توسعه کشور است که دارای پیچیدگی های بسیار و در برگیرنده فعالیت های سازه ای و غیرسازه ای متنوع و فراوان است و بعنوان یک سیال، همواره در مجاری باز و بسته و جهت تحقق اهداف تعیین شده در جریان می باشد. دسترسی و بهره گیری از این منبع حیاتی با مسائل گوناگون سیاسی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در هر کشور آمیخته بوده و برتمام این ابعاد عمیقاً تاثیرگذار است.

     در سیر تکاملی مدیریت آب در کشورها چهار مرحله قابل تشخیص است. مرحله اول مرحله فراوانی نسبی آب است، در این مرحله مجموعه نیازهای ساکنین در هر حوضه آبریز یا محدوده هر کشوری کمتر ازمنابع آب قابل استحصال است. نشانه این دوره این است که مجموعه نیازها از طریق رژیم طبیعی رودخانه ها قابل تامین است. این دوره تاریخی تقریباً با شروع قرن بیستم و افزایش جمعیت و بروز انقلاب صنعتی خاتمه یافته است. مرحله دوم مرحله مدیریت عرضه آب است، در این مرحله توان رژیم طبیعی رودخانه ها برای تامین نیازها کافی نیست و اختصاص منابع مالی و سرمایه گذاری های بزرگ لازم است تا ظرفیت سازی ازطریق ذخیره سازی، تنظیم و انتقال آب برای ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا به دست آید. در این مرحله هجوم برای برداشت از منابع آب زیر زمینی زیاد است. کشور ما از حدود چهار دهه پیش وارد این مرحله شده و در حال حاضر این مرحله نیز رو به پایان است. مرحله سوم مرحله مدیریت تقاضای آب است، در این مرحله رویکرد اصلی به دلیل افزایش نیازها از یک سو و اتمام امکانات مربوط به عرضه آب از طریق استحصال منابع جدید از سوی دیگر، بر محور مدیریت تقاضا و مصرف متمرکز است وامکان عرضه آب بیشتر وجود ندارد. در این مرحله ضروری است با اتخاذ تدابیر لازم مصرف را کنترل نموده و کاهش داد. در این برهه از سیر تکوینی مدیریت آب، اتخاذ شیوه های مدیریتی، ارتقای آگاهی های همگانی، اصلاح ساختار و تصویب قوانین مناسب و بطور کلی افزایش نقش اقتصادی و اجتماعی آب مهم است و مرحله چهارم، مرحله مدیریت تخصیص آب است. این مرحله پس از اعمال و رواج مدیریت تقاضای آب قرار دارد و الگوهای مصرف آب در زمینه های شرب، صنعت وکشاورزی رعایت می شود. در این مرحله، نیاز به اتخاذ سیاست ها و برنامه های اجرایی برای مدیریت تخصیص آب با هدف افزایش بازده اقتصادی مصارف و تخصیص مجدد آب با در نظر گرفتن تجارت مجازی آب و حتی بر قراری بازارهای محلی، منطقه ای و بین المللی آب است. با توجه به وضع موجود آب کشور از منظر توسعه منابع آب و شرایط کمی وکیفی منابع آب سطحی و زیرزمینی، تقریبا فعالیت های سازه ای بخش آب درمراحل پایانی است و عملا وزارت نیرو وارد مراحل سوم و چهارم مورد اشاره شده است.

     وزارت نیرو علیرغم ورود به مراحل سوم و چهارم که به نحوی کمبود آب را تداعی می کند، بدلیل تغییرات اقلیمی حادث شده در سطح جهان، با چالش دیگری نیز مواجه می باشد و آن چالش مواجه شدن با سیلابهای حجیم و مخرب است. البته مواجه شدن با این چالش نه بدلیل ورود به شرایط ترسالی، بلکه بدلیل تغییرات در شرایط حدی ناشی از تغییرات اقلیمی می باشد، لذا لازم است وزارت نیرو در ادامه پایش منابع و مصارف آب کشور، با تقویت زیرساخت های موجود، منبعد منابع و مصارف آب کشور را در دو مقیاس خرد و کلان پایش و مدیریت نماید، چرا که یکی از مهمترین ابزار مدیریت، شناخت کامل منابع و مصارف آب می باشد.

      ایران دارای 6 حوضه آبریز اصلی با 30 حوضه آبریز فرعی می باشد. اکثر حوضه های آبریز کشور در سالیان اخیر با چالش های جدی آب دست به گریبان بوده و آثار آن را می توان در خشک شدن رودخانه ها  و تالاب ها، کاهش منابع آب زیرزمینی، فرونشست زمین، کاهش کیفیت آب و تخریب اکوسیستم ها مشاهده نمود. بسیاری از متخصصان بر این باورند که چالش آب در کشور علاوه بر عواملی چون رشد و توزیع نامناسب جمعیت، کشاورزی با بهره وری پایین و سوء مدیریت در توسعه اجتماعی و اقتصادی، نتیجه تفکر بخشی نگر و از هم گسسته مدیریت منابع آب می باشد. در یک دهه اخیر، افزایش آگاهی و مشاهده آثار محدودیت های منابع آب در حوضه ها توسط آحاد مردم و بالاخص تصمیم گیران، ضرورت تغییر رویکرد از تفکر بخشی نگر در مدیریت منابع آب را به یک تفکر جامع، پایدار و بهم پیوسته، بیشتر نمایان ساخته است.

      وزارت نیرو با توجه به این اصل مهم و براساس مصوبه شورای عالی آب کشور، از 6 سال پیش، مدیریت منابع آب حوضه های آبریز را در سه دفتر مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه های آبریز کشور متمرکز کرده و فعالیت های گسترده ای را نسبت به ایجاد و بسترسازی این مفهوم، هم از بعد ساختاری و هم از بعد مفهومی - عملی آغاز نموده است. در این فعالیت ها که با حضور موثر همه ذینفعلان و ذیمدخلان ملی و منطقه ای در بحث آب شکل می گیرد، علاوه بر پایش و دیده بانی آب بعنوان یک مفهوم فرا بخشی و بین بخشی، موضوعاتی از قبیل توسعه منابع آب حوضه های آبریز متناسب با توان و ظرفیت های آبی حوضه و سازگاری با کم آبی حوضه های آبریز مورد توجه قرار می گیرد، تا به چهار هدف اصلی پایداری و تعادل بین منابع و مصارف آب، دسترسی مطمئن و پایدار به آب سالم و بهداشتی، بهبود بهره وری و راندمان آب و بهبود کیفیت آب نائل آئیم.

       با توجه به اینکه پیش شرط لازم جهت برنامه ریزی و اعمال مدیریت بهم پیوسته منابع آب، وجود یک برنامه مصوب مورد توافق در حوضه آبریز است، یقینا تولید داده ها و اطلاعات منابع و مصارف حوضه های آبریز، گام اول و اساسی برای این برنامه ریزی است. در این راستا وزارت نیرو دارای شبکه پایش گسترده منابع و مصارف آب در سطح کشور است و شبکه پایش منابع آب کشور علی الخصوص منابع آب سطحی نسبت به شبکه پایش مصارف قدمت دیرینه دارد. عموم ایستگاههای پایش منابع آب در حال بهره برداری مجهز به ادوات مکانیکی بوده و حدود 37 درصد آنها علاوه بر تجهیزات مکانیکی به سنسور و ادوات الکترونیکی جهت ثبت خودکار آمار مجهز می­باشند.    

     یکی از مهمترین اهداف تجهیز شبکه سنجش به ادوات نوین، تولید آمار با دقت و صحت بالا و ایجاد سامانه یکپارچه دریافت داده و اطلاعات است و لازمه آن تعریف یک قرارداد استاندارد است تا کلیه تولید کنندگان و تامین کنندگان تجهیزات، موظف به تجمیع داده های تولیدی تحت یک قرارداد واحد در پایگاه داده مربوطه شوند. این فرایند تاکنون اتفاق نیفتاده است و بستر لازم جهت یکپارچه سازی داده های تولیدی فراهم نشده است. ضمنا با توجه به الزامات سازمان جهانی هواشناسی(WMO)، لازم است کلیه ادوات و سنسور های تجهیزات الکترونیکی ثبت اطلاعات حداکثر در فواصل یکساله در مراکز واسنجی معتبر واسنجی شوند، اما به دلایل محدودیت اعتبارات، عملیات واسنجی در کشور بطور کامل انجام نمی شود و در نتیجه آمار تولیدی این ادوات از دقت نسبی برخوردارند.

     در اینجا از فرصت استفاده کرده و به مهم‌ترین اقدامات وزارت نیرو در خصوص تجهیز شبکه سنجش منابع آب کشور به تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی، مهم‌ترین چالش‌های پیش رو و انتظارات بخش آب کشور از دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور در این خصوص اشاره       می کنم. مهمترین اقدامات عبارتند از:

• تدوین و ابلاغ مشخصات فنی ادوات و تجهیزات ایستگاه های سنجش منابع آب سطحی و زیرزمینی به منظور یکسان سازی واستاندارد سازی تجهیزات منصوبه در ایستگاه های تحت عملکرد شرکت های آب منطقه ای.
• تدوین و ابلاغ دستور العمل واسنجی ادوات و تجهیزات منصوبه در ایستگاه های آب و هواشناسی بر مبنای دستورالعمل های استاندارد سازمانWMO   به منظور ارتقاء کیفیت آمار تولید شده درابزار های اندازه گیری مورد استفاده.
• همکاری با شرکت های دانش بنیان و معاونت محترم علمی و فناوری ریاست جمهوری و تعریف پروژه های تحقیقاتی کاربردی به منظور استفاده حداکثری از توان فنی و مهندسی داخلی در تولید تجهیزات مبتنی بر دانش روز و بکارگیری در ایستگاه های سنجش منابع آب.
• تجهیز بیش از 2000 ایستگاه سنجش منابع آب به ادوات الکترونیکی ثبت و انتقال داده تاکنون.
• شناسایی تولید کنندگان داخلی ادوات و تجهیزات ایستگاه های آب وهواشناسی و الزام شرکت های آب منطقه ای در خصوص اولویت دادن به تولید کنندگان داخلی در تامین تجهیزات مورد نیاز.

مهم ترین چالشها عبارتند از:

• قوانین و بوروکراسی ادارای و محدودیت های اعتبارات که مانع استفاده حداکثری از توان فنی مهندسی دانشگاهی و شرکت های دانش بنیان در صنعت آب می شود.

• ضعف زیر ساخت های مخابراتی بویژه در مناطق خارج از بافت شهری که اکثر ایستگاه های سنجش در این مناطق استقرار یافته اند.
• استاندارد های ملی در حوزه ادوات و تجهیزات اندازه گیری ایستگاه های سنجش منابع آب تدوین نشده است و مرکزی جهت بررسی و انطباق فرایند تولید ومحصولات تولیدی با استانداردها ی مورد انتظار وجود ندارد.
• بانک اطلاعات مراکز پژوهشی و دانش بنیان و پروژه هایی که اجرا شده وجود ندارد و فعالیت های جزیره ای در مراکز پژوهشی و تحقیقاتی هم عرض به تناوب مشاهده می شود، نیاز به این بانک اطلاعات هم برای دانش پژوهان و هم متقاضیان و سفارش دهندگان بسیار احساس می شود.

و انتظارات بخش آب کشور از دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور عبارتند از:

• ارتباط بیشتر صنعت و دانشگاه و استفاده حداکثری دانش روز جهانی در تولید ابزارها و ادوات مورد نیاز صنعت آب کشور
• تغییر رویکرد از نمونه سازی آزمایشگاهی به تولید محصول صنعتی مناسب بکارگیری در شرایط محیطی
• ساخت ابزار های مناسب شرایط اقلیم کشور و تغییر رویکرد از فرایند مهندسی معکوس به فرایند تولید محصول مبتنی بر دانش و خلاقیت ایرانی
• تغییر رویکرد از انجام پروژه های تکراری و مشابه و توجه بیشتر به فن آوری های پیشرفته و پروژه هایی که تاکنون انجام نشده است

    و اما در بعد مصارف، وزارت نیرو به موازات پایش کمی و کیفی منابع آب در مجاری باز و بسته امثال رودخانه ها و خطوط انتقال، برنامه تحویل حجمی آب سطحی در شبکه های آبیاری و زهکشی و کنترل برداشت از منابع آب زیرزمینی درچاههای آب شرب و صنعت و کشاورزی را نیز دردست اقدام دارد. در این راستا، در اجرای طرح تجهیز نقاط تحویل آب به ابزار های اندازه گیری، محل نقاط تحویل حجمی آب با محوریت وزارت نیرو و با هماهنگی وزارت جهادکشاورزی و تشکل‌های ذیربط تعیین می شود و کلیه نقاط تعیین شده مخصوصا نقاطی که زیر دست آنها تشکل های آبیاری و زهکشی می باشد، توسط وزارت نیرو مجهز به ابزارهای مناسب کنترل و اندازه گیری جریان آب می گردند. نظر به اینکه در حال حاضر در اکثر شبکه های آبیاری و زهکشی کشور  ابزارها و تجهیزات اندازه گیری به منظور پایش و کنترل آب تحویلی بصورت کامل و مناسب تعبیه نشده است، لذا مدیریت این شبکه‌ها اغلب بر اساس اندازه‌گیری با خطای زیاد و یا برآوردهای کارشناسی انجام می‌شود. ضمن اینکه در حال حاضر بخشی از آب تحویلی به مصرف کنندگان بصورت غیر حجمی بوده وآب بهای آنها بصورت هکتاری محاسبه می گردد، به همین دلیل انگیزه لازم برای صرفه‌جویی در کشاورزان و انجام مواردی از قبیل آبیاری شبانه و استفاده از شیوه‌های نوین مثل آبیاری تحت فشار وکاشت محصولات با نیاز آبی کمتر وافزایش راندمان آبیاری وجود ندارد. همه این موارد الزام تجهیز شبکه های آبیاری و زهکشی کشور به ابزارهای اندازه گیری، کنترل و پایش جریان آب را کاملا توجیه می نماید. براساس اطلاعات موجود، سطح کل شبکه‌های مدرن آبیاری و زهکشی کشور بیش از دو میلیون هکتار می باشد که حدود 300 نقطه ورودی و 17000 نقطه تحویل است و هم اکنون امکان تحویل حجمی آب با ابزار های هیدرولیکی در شبکه های آبیاری و زهکشی فراهم می باشد.

در اینجا در خصوص تحویل حجمی آب نیز به مهمترین اقدامات وزارت نیرو، مهمترین چالش ها و انتظارات از دانشگاه ها و مراکز پژوهشی اشاره می شود:

مهمترین اقدامات عبارتند از:

• ایجاد سامانه برنامه ریزی منابع آب سطحی ( سبا ) به منظور مدیریت یکپارچه منابع آب سطحی
• اهتمام جدی تر بر روی تجهیز برداشتهای مستقیم از رودخانه با توجه به آنکه 60 درصد مصارف از آبهای سطحی در این بخش وجود دارد
• شناسایی و اولویت بندی نقاط برداشت مستقیم از رودخانه در پایین دست سدهای دارای برنامه منابع و مصارف جهت تجهیز آن به ابزارهای مناسب اندازه گیری و تحویل حجمی آب

مهم‌ترین چالش‌ها عبارتند از:

• عدم بروز رسانی سند ملی آب
• عدم وجود الگوی کشت مناسب به تفکیک نقاط تحویل 
• عدم استقرار الگوی مشارکتی در پایین دست نقاط تحویل

و انتظارات بخش آب کشور از دانشگاه و مراکز پژوهشی کشور در این خصوص عبارتند از:

• استفاده از روشها وتکنولوژی های روز نظیر استفاده از تصاویر ماهواره remote sensing در تعیین الگوی کشت و نیاز آبی محصولات و تدقیق آنها با داده های زمینی
• استفاده از روشهای نوین اندازه گیری جریان آب در منابع آب سطحی و کانالهای روباز با حداقل هزینه و پایداری در شرایط محلی

     همچنین در اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی کشور و با توجه به برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و افت سطح آب، پروانه های بهره برداری چاههای شرب و صنعت و کشاورزی متناسب با 75 درصد آب زیرزمینی تجدید شونده اصلاح و چاههای مورد نظر به کنتور حجمی جهت کنترل بهره برداری مجهز می شوند. در حال حاضر حدود 73 هزار حلقه چاه به کنتور تجهیز شده‌اند که از این تعداد 56 هزار حلقه چاه دارای کنتور هوشمند آب و برق و حدود 14 هزار حلقه چاه دارای کنتورهای هوشمند حجمی می‌باشند که 15 درصد از تعداد چاه‌های کشور و 30 درصد از حجم کل برداشت چاه‌های مجاز را شامل می­شوند. بدین ترتیب 85 درصد از چاه‌های مجاز هنوز فاقد کنتور می‌باشند. گستردگی اجرای این پروژه در سطح کشور به ویژه در نقاط روستایی و دور از مراکز شهری و همچنین تعداد فراوان و پراکندگی چاه‌های مجاز کشور، بهره‌برداری و تعمیر و نگهداری از تجهیزات اندازه‌گیری را دشوار می‌کند، از طرفی قیمت بالای کنتورها روند اجرای پروژه را به دلیل عدم استقبال بهره­برداران با کندی مواجه کرده است.     

در این خصوص نیز این موارد قابل ذکر است:

مهم‌ترین اقدامات وزارت نیرو:

• تشکیل کمیته احراز صلاحیت شرکت‌های کنتورساز و تایید 9 شرکت سازنده تاکنون.
• تدوین مشخصات فنی کنتورهای هوشمند حجمی مورد نیاز با همکاری پژوهشگاه نیرو.
• تدوین دستورالعمل چگونگی نصب کنتورها بر روی لوله خروجی چاه‌ها به منظور عملکرد صحیح و افزایش کارایی این تجهیزات.
• تدوین فرآیندهای خرید و نصب کنتورهای هوشمند حجمی به منظور ساماندهی ارجاع بهره‌برداران جهت تهیه کنتورها.
• اولویت‌بندی چاه‌ها از منظر میزان برداشت به منظور نصب کنتورهای هوشمند حجمی.

مهم‌ترین چالش‌ها:

• افزایش قیمت کنتورهای هوشمند حجمی و کاهش رغبت بهره‌برداران به نصب این تجهیزات گران قیمت.
• تولیدات محدود شرکت‌های سازنده کنتور نسبت به تقاضای موجود در بازار.
• عدم توجه سازندگان به ضمانت و خدمات پس از فروش محصولات.
• مقاومت کشاورزان و بهره‌برداران در نصب کنتور و کنترل اضافه برداشت.

و انتظارات بخش آب کشور از دانشگاه ها و مراکزپژوهشی کشور در این خصوص عبارتند از:

• افزایش توان تولید.
• ایجاد سامانه­های مشترک تجمیع و پایش اطلاعات.
• پشتیبانی های لازم در تولید کنتورهای مورد انتظار برای سنجش احجام آب.
• کمک به ساده­سازی ابزارهای سنجش و بازنگری در مشخصات فنی.

     در مجموع، با عنایت به اینکه دقت و صحت آمار و اطلاعات ثبت شده در شبکه های سنجش منابع آب و تجهیزات اندازه گیری مصارف آب و انتشار آزاد آنها در اعمال مدیریت بهینه منابع آب موثر بوده و ضمن اعتماد سازی در جامعه، زمینه مشارکت ذینفعان و ذیمدخلان در تصمیم سازی و تصمیم گیری در خصوص مدیریت بهینه منابع آب را بیش از پیش فراهم می نماید و همچنین با عنایت به اینکه امروزه در سراسر جهان، دولت‌ها به این باور رسیده‌اند که به طور سیستماتیک دسترسی به اطلاعات صحیح برای عموم، یک دارایی مهم برای ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی و اقتصادی می‌باشد، در حوزه آب، با تلاش مدیران و کارشناسان، حجم بسیار زیادی از آمار با طی فرایند مربوطه گردآوری و صحت سنجی می گردد و انبوهی از اطلاعات متنوع تولید می‌شود و با توسعه اینترنت و تحولات فناوری ارتباطات در سال‌های اخیر، این اعداد و ارقام و گزارش ها جهت آگاهی مردم منتشر می گردد، ولی مردم باید اطلاع دقیق، جامع و کامل تری از آمار و اطلاعات در حوزه آب داشته باشند تا با اعتقاد و اعتماد کامل بتوانند در این عرصه نقش‌آفرینی کنند و این امر مستلزم حمایت های مالی بیش از پیش دولت مردان و قانون گذاران در امر توسعه کمی و کیفی شبکه های سنجش منابع و مصارف آب و حمایت ها و پشتیبانی های علمی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در امر ارتقاء کیفی آمار و اطلاعات تولیدی می باشد و در واقع پیام اصلی و خواسته اینجانب در این جمع، همین است و بس، چراکه شرایط متفاوت اقلیمی و منابع آب کشور طلب می‌کند محققان، مدیران و مراکز علمی و پژوهشی کشورمان در پشتیبانی های نرم افزاری و سخت افزاری بخش آب متفاوت‌تر از سایر کشورهای جهان که شرایط طبیعی نسبتاً پایداری دارند عمل کنند و از پویایی، ابتکار، نوآوری و پژوهش محوری ویژه‌ای برخوردار باشند تا بتوانند کشور را در شرایط پایدار تولید حفظ نمایند و به نظر عمده دلیل کندی این امر در کشور نپرداختن به اقتصاد آب و بخشی نگری در توسعه کشاورزی است.

     در خاتمه از ریاست محترم دانشگاه علم وصنعت، دبیر محترم همایش، کلیه دست اندرکاران و حضار محترم و معزز حاضر در این همایش تشکر و قدردانی می نمایم.

***