جمعه, 9 آبان 1404
به گزارش شبکه خبری آب ایران به نقل از روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای اردبیل، در تازه‌ترین گزارش هواشناسی استان، بارش ۲۰ میلی‌متری باران در نقاط مختلف اردبیل ثبت شد؛ بارشی که اگرچه امید کوتاهی برای کشاورزان و مردم به همراه داشت، اما در برابر کاهش ۲۰ تا ۴۰ درصدی بارندگی‌ها در سال آبی جاری، تنها هشداری بر شدت بحران منابع آبی استان است.
بر اساس آمارها، متوسط بارندگی سال آبی جاری در اردبیل به ۲۵۹ میلی‌متر رسیده که نسبت به میانگین بلندمدت با کاهش ۲۰ تا ۲۶ درصدی روبه‌رو است. افت محسوس سطح آب‌های زیرزمینی و مصرف بیش از ۹۰ درصدی منابع آبی توسط بخش کشاورزی، نگرانی جدی درباره آینده کشاورزی، باغداری و حتی تأمین آب شرب استان به وجود آورده است.
ذخایر آب؛ امید و هشدار همزمان
طبق اعلام اداره کل هواشناسی، شهرستان‌هایی همچون کوثر و نمین به ترتیب با کاهش ۴۰ و ۳۵ درصدی بارندگی مواجه بوده‌اند. در همین حال، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل از افزایش ۵۰ درصدی ذخایر پشت سدها خبر داده و اعلام کرده است که حدود ۳۱ میلیون مترمکعب به مخازن افزوده شده است.
اجرای برنامه «سازگاری با کم‌آبی» نیز آغاز شده و تاکنون ۵۵ درصد از هدف ۱۸۳ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی تحقق یافته است. در حوزه روستایی هم طرح‌های تأمین آب پایدار برای ۵۸ روستا به مرحله اجرا رسیده است.
با وجود این، وضعیت منابع زیرزمینی همچنان نگران‌کننده است؛ افت آبخوان‌ها در دشت اردبیل و کاهش روان‌آب‌ها، بسیاری از کارشناسان را نسبت به ادامه کشت محصولات پرآب و تأمین آب کشاورزی پاییزه به شدت نگران کرده است.
کشاورزی، باغداری و صنعت زیر فشار کم‌آبی
بخش کشاورزی با سهم ۹۳ درصدی در مصرف آب، نخستین قربانی کاهش بارش‌هاست. کاهش سطح زیرکشت، تغییر الگوی کشت و افت درآمد کشاورزان، از مهم‌ترین پیامدهای بحران محسوب می‌شود.
باغداری نیز به دلیل وابستگی به آبیاری سنگین، بیش از دیگر بخش‌ها تحت فشار قرار دارد. صنایع غذایی و کشاورزی با هزینه‌های بالاتر تأمین آب روبه‌رو هستند و در روستاها نیز تأمین آب شرب، کشاورزی خانگی و خدمات بهداشتی با محدودیت مواجه شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم این روند می‌تواند موج جدیدی از مهاجرت روستاییان به شهرها را رقم بزند.
راهکارهای مدیریت بحران
کارشناسان و مسئولان برای مقابله با بحران آب در استان مجموعه‌ای از اقدامات را ضروری می‌دانند: اصلاح الگوی کشت و تمرکز بر محصولات کم‌آب‌بر؛ توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن؛ بازچرخانی آب و استفاده از پساب در صنعت و فضای سبز؛ مشوق‌های مالی برای صرفه‌جویی و تعرفه‌های بازدارنده برای مصرف بی‌رویه؛ تقویت زیرساخت‌های ذخیره‌سازی آب؛ کنترل برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌ها؛ آموزش و فرهنگ‌سازی گسترده برای کشاورزان و شهروندان.
نقش مردم و مسئولان
به باور کارشناسان، گذر از بحران بدون مشارکت همه اقشار امکان‌پذیر نیست. کشاورزان با تغییر الگوی کشت و استفاده از روش‌های نوین آبیاری، مسئولان با تسهیل تسهیلات و کنترل منابع، و شهروندان با کاهش مصرف غیرضروری می‌توانند سهم بزرگی در مدیریت منابع ایفا کنند.
اگرچه بارش‌های اخیر تا حدی به ذخایر سدها افزوده است، اما کاهش چشمگیر بارندگی‌ها و افت منابع زیرزمینی، زنگ خطر جدی برای آینده اردبیل به شمار می‌رود. آینده منابع آبی استان وابسته به تصمیم‌هایی است که امروز در حوزه مدیریت مصرف گرفته می‌شود؛ تصمیم‌هایی فوری، علمی و مبتنی بر مشارکت عمومی.
ادامه