شنبه, 10 آبان 1404
به گزارش شبکه خبری آب ایران به نقل از روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای گلستان، حوضه آبریز گرگان رود حدود ۴۸ درصد از سطح استان گلستان را با حدود ۱۰۱۲۰ کیلومتر مربع تشکیل می‌دهد. بخش عمده این حوضه در استان گلستان و بخش‌هایی نیز در استان‌های خراسان شمالی و سمنان واقع شده است.
شش شهرستان شامل کلاله، گالیکش، مینودشت، آزادشهر، رامیان و علی‌آباد کتول به طور کامل در این حوضه قرار دارند و همچنین بخش‌هایی از شش شهرستان دیگر شامل مراوه تپه، گنبدکاووس، گرگان، آق قلا، ترکمن و گمیشان نیز در این حوضه واقع شده‌اند.
حوضه آبریز گرگان رود شامل ۱۵ زیرحوضه است که هر یک به سرشاخه‌های متعددی تقسیم می‌شوند و مجموع طول آن‌ها به بیش از ۲۰۱۰ کیلومتر می‌رسد (طول آبراهه اصلی گرگان رود ۲۷۰ کیلومتر است). حدود ۶۷ درصد آب سطحی استان در سال، یعنی نزدیک به ۸۲۸ میلیون متر مکعب (طبق آمار نرمال بلندمدت)، در رودخانه‌های این حوضه جریان دارد. بخش قابل توجهی از این آب توسط تأسیسات سنتی، مدرن و تلفیقی استحصال می‌شود و همچنین بخش عمده‌ای از اقتصاد استان در ۱۲ شهرستان از جمله کشاورزی، صنعت، معدن، خدمات و گردشگری را پشتیبانی می‌کند و بخشی از آب شرب روستاها و شهرهای واقع در حوضه را نیز تأمین می‌نماید.
در بازه زمانی ۱۰ سال اخیر، آبراهه اصلی گرگان رود شاهد کاهش ۲۸ درصدی آب رودخانه و در رودخانه‌های زیرحوضه‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش آب بوده است. دلایل این کاهش شامل تغییرات اقلیمی با وقوع خشکسالی و ترسالی، افزایش تبخیر ناشی از دمای بالا، نیاز آبی بیشتر گیاهان به دلیل تعرق بالا، تغذیه واداری رودخانه‌ها و نفوذ آب رودخانه‌ها به منابع آب زیرسطحی است.
در طول سال نیز به دلیل همین علل، نوسانات شدید آب رودخانه‌ها مشاهده شده است که شامل سیل‌های مقطعی و خشک شدن بستر رودخانه‌ها می‌شود. هرچند وضعیت تغییرات اقلیمی و اثرات آن به اراده و اقدام جهانی نیاز دارد و در این زمینه چشم‌انداز مثبتی مشهود نیست، اما مبحث «مدیریت یکپارچه منابع آب» با رویکرد بهره‌وری از منابع و حفاظت از محیط زیست، با مشارکت تمامی ذینفعان و ذی‌دخلان، می‌تواند مشکلات را کاهش دهد و روند آسیب‌ها را کند نماید. این موضوع نیازمند پرداختن به جزئیات بیشتری است که در فرصت‌های مناسب باید مورد بررسی قرار گیرد.
بد نیست اشاره کنیم که شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان به عنوان یکی از نهادهای کلیدی در زمینه «مدیریت یکپارچه منابع آب» در دهه اخیر تعدادی اقدام را به اجرا گذاشته است. از جمله این اقدامات می‌توان به توقف صدور مجوزهای برداشت آب جدید از رودخانه گرگانرود، تعدیل و کاهش برخی مجوزهای قدیمی برداشت آب، عدم بهره‌برداری از تأسیسات جدید استحصال آب، تخریب حدود ۱۰۰ آببندان غیرمجاز در گرگانرود، تشکیل کمیته‌های توزیع آب سدهای زنجیره‌ای گرگانرود، انجام مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه‌ها و اخذ سند مالکیت برای هزاران هکتار از بستر رودخانه‌ها، لایروبی و دیواره‌سازی رودخانه‌های واقع در حوضه آبریز گرگان رود و دیگر اقدامات مشابه اشاره کرد که به منظور کاهش آثار منفی تغییرات اقلیمی انجام شده است.
استان گلستان از پنج حوضه آبریز تشکیل شده است که حوضه آبریز گرگان رود به عنوان بزرگ‌ترین حوضه، بیشترین سهم را در اشغال سطح استان و تأمین حداکثر آب موجود در استان دارد.
ادامه