پنجشنبه, 8 آذر 1403
گزارشی از وضعیت نامناسب منابع آب در استان اردبیل؛
به گزارش شبکه خبری آب ایران به نقل از ایرنا، این روزها مردمان ساکن در دامنه‌های سبلان، هر صبحگاه با انتظار بارش برف بر بلندی‌های کوهستان سبلان و شادمانی مشاهده زیبایی سفید رنگ زمستان از خواب بیدار می‌شوند اما آسمان همچنان دانه‌های نوید بخش برف را از این خطه دریغ کرده است.
سبلان ۴۸۱۱ متری به عنوان سپیدپوش خفته در مغرب شهر اردبیل، این روزها آنقدر به سیه‌روزی افتاده که اندک برف باریده بر قله آن در چند ماه اخیر، تنها توانسته، بخش‌های سایه‌گیر دره‌ها را پر کند و از نظرگاه شهر اردبیل، سیاهی سنگ و کوه، دل هر بیننده‌ای را در آغازین روزهای زمستان به درد می‌آورد.
بارش برف در کوه سبلان به حدی کاهش یافته که این روزها، کوهنوردان زیادی بدون تجهیزات زمستانی ویژه، از مسیرهای متعدد به قله این کوه صعود کرده و بر روی دریاچه یخ بسته واقع در قله آن عکس یادگاری می‌گیرند.
آه و حسرت مشاهده برف در ۱۰۰ روز گذشته بر دل مردم ساکن در دامنه کوه سبلان و بر دل نعمت بخش این کوهستان پرصلابت ماند و همه چشم انتظار بارش نعمت الهی ماندند و جمع کثیری دست دعا به درگاه احدیت بلند کردند ولی خست آسمان همچنان ادامه دارد.
کوه سبلان نماد صلابت و زیبایی محسوب می‌شود و سپیدی برف نشسته بر قله‌ها و دامنه‌های آن، سرچشمه منابع آبی و تامین کننده نیاز مردم چندین شهرستان از جمله اردبیل، مشگین‌شهر، نیر، سرعین، سراب و هریس بوده است ولی در پی کاهش بارش برف، اهالی این شهرستان‌ها نگران تامین آب در ماه‌های پیش رو هستند.
کاهش نزولات جوی در پاییز امسال به همراه گرمای کم‌سابقه سه ماه گذشته، موجب شده که اندک بارش اتفاق افتاده در منطقه نیز تبخیر شود به طوری که هم‌اکنون ورودی آب سدهای دامنه سبلان از جمله سد یامچی، سد احمدبیگلو، سد سبلان و چند سد معیشتی کوچک به شدت کم شده و برداشت آب از نقطه تعادل گذشته و مصرف آب سدها از ورودی آن پیشی گرفته است.
کهنسالان اردبیل با اظهار شگفتی از کاهش برف در کوه سبلان اعلام کردند که در طول عمر نزدیک به یک قرن اخیر، سبلان را این چنین بی برف ندیده اند.
امسال در دو نوبت در پی بارش خفیف، دانه های سفید برف بر ارتفاعات اطراف اردبیل از جمله کوهستان تالش و باغرو، کوهستان بزقوش و کوه سبلان نشست که آن هم به علت وزش باد گرم موسوم به گرمیج ذوب شد.
کاهش ۳۱ درصد بارش استان اردبیل در فصل پاییز
مدیرکل هواشناسی استان اردبیل با ابراز نگرانی از پیامدهای تغییر اقلیم، از کاهش ۳۱ درصدی بارش‌های فصل پاییز این استان در مقایسه با دوره بلندمدت خبر داد.
مجید کوهی اظهار کرد: با وجود اینکه در اوایل پاییز امسال متوسط بارش استان اردبیل نسبت به بلندمدت با افزایش قابل توجهی همراه بود، اما در ماه‌های آبان و آذر بارش‌های مورد انتظار دریافت نشد و در نهایت پاییز ۱۴۰۲ با ۳۱ درصد کاهش بارش برای استان و ۴۴ درصد کاهش برای کل کشور نسبت به بلندمدت خاتمه یافت.
وی متوسط بارش استان اردبیل در پاییز سال جاری را ۵۹ میلی‌متر اعلام کرد و گفت: این میزان بارش نسبت به میانگین پاییز سال‌های گذشته که حدود ۸۶ میلی‌متر بوده، کاهش ۲۷ میلی‌متری یا ۳۱ درصدی را نشان می‌دهد.
مدیرکل هواشناسی استان اردبیل افزود: در سطح استان اردبیل هم شهرستان نیر که در دامنه شرقی سبلان واقع شده، با ۶۳ درصد کاهش بیشترین افت بارش را در بین شهرستان‌های استان داشته و شهرستان‌های کوثر و نمین با ۵۳ درصد و اردبیل با ۴۳ درصد کاهش در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
ثبت گرم‌ترین پاییز اردبیل از بدو تاسیس ایستگاه‌های هواشناسی اردبیل
مدیرکل هواشناسی استان اردبیل همچنین افزایش متوسط دما در پاییز امسال را نگران کننده خواند و از جمله اثرات محسوس تغییر اقلیم برشمرد و گفت: پاییز ۱۴۰۲ به عنوان گرم‌ترین پاییز استان اردبیل از بدو تاسیس ایستگاه‌های هواشناسی در این استان بوده است.
وی اظهار کرد: در این فصل متوسط دمای استان اردبیل ۱۱.۱ درجه سلسیوس بوده که نسبت به مدت مشابه در بلندمدت، افزایش ۳.۳ درجه‌ای داشته و این مقدار افزایش دما، بیشتر از میانگین کشوری بوده است.
کوهی با بیان اینکه در این فصل تمامی شهرستان‌های استان اردبیل نسبت به پاییز بلندمدت افزایش دما داشته‌اند، افزود: بیشترین افزایش دما با ۴.۱ درجه سلسیوس در شهرستان سرعین در دامنه شرقی و کمترین افزایش دما نیز با ۲.۸ درجه سلسیوس در شهرستان کوثر و پارس‌آباد ثبت شده است.
وی متوسط افزایش دمای هوا در پاییز امسال در کل کشور را ۲.۱ درجه اعلام کرد و گفت: استان اردبیل پس از گیلان که ۳.۶ درجه افزایش داشته، دومین استان از لحاظ بیشترین افزایش دما در سطح کشور بوده است.
کاهش ۲۰ درصدی ورودی آب سدهای استان اردبیل
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل نیز کاهش ورودی آب سدهای استان را از جمله آثار و عوارض وخیم کاهش بارندگی در پاییز امسال عنوان کرد و گفت: ورودی آب سدهای این استان در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۲۰ درصد کاهش یافته است.
حمید فضایلی با اشاره به کاهش بارش‌ها و به تبع آن کاهش ورودی آب سدهای استان اظهار کرد: سد یامچی به عنوان یکی از مهم‌ترین سدهای استان به دلیل تامین آب آشامیدنی مرکز استان هم‌اکنون ۲۲ میلیون متر مکعب آب دارد که نسبت به سال قبل ۱۰ درصد کاهش یافته است.
وی افزود: با وجود اینکه در سال‌های اخیر سطح قابل توجهی از اراضی کشاورزی در محدوده دشت اردبیل به سیستم‌های نوین آبیاری تبدیل شده، توسعه اراضی کشاورزی در محدوده این دشت، صرفه‌جویی در مصرف آب را تحت تاثیر قرار داده و این موضوع تهدیدی جدی در مقابل اجرای برنامه‌های مربوط به تعادل بخشی منابع آب در دشت شده است.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل ادامه داد: تبدیل اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار در دشت اردبیل می‌بایست صرفه‌جویی منابع آب‌های زیرزمینی را به دنبال می‌داشت اما در عمل سطح زیر کشت اراضی در محدوده این دشت در سال‌های اخیر گسترش یافته و در عمل تغییری در وضعیت دشت اردبیل حاصل نشده است.
وی با بیان اینکه به دلیل برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی شاهد از دست رفتن ۸۰ درصد از منابع دشت اردبیل هستیم، افزود: در حال حاضر در بخش‌های مختلف دشت اردبیل با افت شدید آبخوان مواجه هستیم که بسیار نگران کننده است.
فضایلی اظهار کرد: در سال‌های اخیر بیش از ۸۰۰ میلیون متر مکعب از ذخایر ۱.۵ میلیارد متر مکعبی آب‌های زیرزمینی دشت اردبیل مصرف شده و ذخایر سفره‌های زیر زمینی را به مخاطره انداخته است.
وی اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی و خانگی و تغییر الگوی کشت در بخش کشاورزی را ضروری دانست و گفت: جایگزینی محصولات کم آب‌بر به جای کشت محصولات پرآب بر و استفاده از تجهیزات نوین آبیاری در مزارع باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.
اردبیل نیازمند تامین آب از منابع جدید است
بیشترین حجم آب آشامیدنی شهر اردبیل از سد یامچی تامین می‌شود که حجم مخزن آن وابسته به آب جاری سرازیر شده از دامنه سبلان است به طوری که ماهانه بالغ بر چهار میلیون متر مکعب از آب مورد نیاز شهر اردبیل از سد یامچی تامین می‌شود و اگر همین روند خشکسالی ادامه یابد، با احتساب حجم مرده سد، تا سه ماه آینده اردبیل با بحران تامین آب مواجه خواهد شد.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان اینکه این استان برای دستیابی به آب مطمئن و پایدار نیازمند تامین آب از منابع جدید است، افزود: با برنامه‌ریزی انجام شده و صرفه‌جویی شهروندان، امیدواریم شرایط بحرانی را پشت سر بگذاریم.
وی بیان کرد: نیاز آب آشامیدنی شهر اردبیل ۲ هزار لیتر بر ثانیه است که در حال حاضر هزار و ۷۰۰ لیتر بر ثانیه آن از طریق سد یامچی و مابقی از طریق چاه‌های آب موجود تامین می‌شود که با پیش‌بینی‌های انجام شده، مقدار آب سد یامچی کفاف ماه‌های گرم سال را نخواهد داد.
فضایلی اضافه کرد: بر اساس آمارهای موجود، استان اردبیل از نظر بارندگی در مقایسه با استان‌های واقع در شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی قرار دارند، در جایگاه چهارم قرار دارد.
لزوم صرفه‌جویی ۲۰ درصدی آب جهت جلوگیری از بحران در تابستان
رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل چند روز پیش در دهمین نشست قرارگاه آب شرب اردبیل، صرفه‌جویی ۲۰ درصدی آب را مهم‌ترین راهکار جلوگیری از قطعی آب در ماه‌های آینده و به خصوص تابستان عنوان کرد.
علی حیدری اناری، خشکسالی و بارش‌های سیلابی اوایل امسال را ناشی از تغییر اقلیم ذکر کرد و گفت: حتی اگر فصل زمستان پربارشی داشته باشیم، به‌دلیل خشکسالی‌های چند ساله، مساله کمبود آب برای استان اردبیل طی ماه‌های آینده جدی خواهد بود.
وی تاکید کرد: جهت جلوگیری از فاجعه در تامین آب شرب مرکز استان، با توجه به شرایط فعلی تغییر اقلیم و احتمالات حاکم، لازم است سناریوهای بدبینانه را مد نظر قرار دهیم و از هم‌اکنون برنامه و آمادگی لازم جهت مواجهه با تابستان بی‌آب را داشته باشیم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان این که از ظرفیت ۵۶ میلیون متر مکعبی سد یامچی، فقط ۱۶.۸ میلیون متر مکعب آن دارای آب است، اضافه کرد: سد یامچی به عنوان تامین کننده ۷۰ درصد آب شرب شهر اردبیل در حال نزدیک شدن به تراز مرده و شاهد کاهش کیفیت آب است به طوری که وضعیت مصرف آب شهر اردبیل از تولید آن پیشی گرفته و اگر صرفه‌جویی نشود، قطعی آب اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
دعوت مردم به صرفه‌جویی مصرف آب از سوی امام جمعه اردبیل
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل چند هفته پیش در خطبه‌های نماز جمعه با بیان این که "آب سد یامچی تمام شده است مردم در مصرف آب صرفه‌جویی کنند" ، خواستار مشارکت مردم برای عبور از بحران کم‌آبی و خشکسالی کنونی شد.
آیت‌الله سیدحسن عاملی با اشاره به کاهش شدید آب در سد یامچی گفت: اردبیل امسال از جهت بی‌آبی در وضعیت استثنایی قرار دارد چرا که آب در سد یامچی به عنوان اصلی‌ترین منابع تامین نیاز شهر اردبیل تمام شده و به حجم مرده و لجن ته سد رسیده است.
وی افزود: همه باید بدانند که هشدار در خصوص خشکسالی و کمبود آب، برای ایجاد دلهره نیست بلکه برای این است که همه باید در مصرف آب نهایت صرفه‌جویی را بکنند.
ادامه