جوابیه شرکت آب منطقه ای گیلان به دو گزارش منتشر شده در خبرگزاری فارس

به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گیلان؛ در پی انتشار دو گزارش از سوی خبرگزاری فارس تحت عنوان  "سوءمدیریت‌هایی که سفیدرود را به حراج گذاشت/ اینجا برداشت آزاد است!" در مورخ 19 خرداد ماه 1399 و همچنین "زنگ خطر در منطقه قاضیان سنگر/وقتی متشاکی شاکی می‌شود" در مورخ 25 خرداد ماه 1399 ؛ این شرکت را بر آن داشت تا جوابیه ای جهت تنویر افکار عمومی به خبرگزاری فارس ارسال نماید که این خبرگزاری جوابیه را تحت عنوان "آب منطقه‌ای: ادعای مالکیت اهالی قاضیان کاملاً بی‌اساس و غیرقانونی است/کاهش صدور مجوز برداشت‌ها از بستر سفیدرود" در مورخ چهارم تیر ماه 1399 منتشر نمود.

عین جوابیه ارسالی به خبرگزاری فارس به شرح ذیل می باشد :

     در پی انتشار گزارشی تحت عنوان  "سوءمدیریت‌هایی که سفیدرود را به حراج گذاشت/ اینجا برداشت آزاد است!" موارد ذیل به عرض می رسد ؛

      مصالح پروژه های عمرانی شامل اتوبان رشت- قزوین، راه آهن رشت- قزوین ، جاده های کنارگذر شهرها، کارگاه های دانه بندی شن و ماسه و پروژه های عمرانی شهرداری ها و ... از سالیان گذشته از رودخانه سفیدرود و سایر رودخانه های استان تأمین شده است. این امر هر چند موجب راه اندازی پروژه های بزرگ و ملی در استان گیلان شده ولی مشکلاتی برای رودخانه ها از جمله رودخانه سفیدرود بوجود آورده است که برای حل مشکل رودخانه های استان خصوصاً رودخانه سفیدرود ضروری است اعتبارات لازم برای ساماندهی، ترمیم، بازسازی، تثبیت بخشی از طول رودخانه ها برای جلوگیری از افزایش خطرات ناشی از آبشستگی رودخانه و جلوگیری از تخریب سازه های اجرا شده شامل پل ها، خط آهن، خطوط لوله آب، گاز و نفت و سایر سازه های تقاطعی صورت گیرد.

درخواست های برداشت شن و ماسه از طریق متقاضیان براساس نیاز پروژه های عمرانی، کارگاه های دانه بندی و شهرداری ها و... به سازمان صنعت، معدن و تجارت ارسال می گردد. سازمان (صمت) پس از بررسی های لازم و تأیید مستندات مربوط به نیاز پروژه ها، در راستای تأمین مصالح پروژه های عمرانی، کارگاه های دانه بندی و شهرداری ها و ... استعلام های لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست، فرمانداری و آب منطقه ای گیلان انجام می دهد.

متقاضیان برداشت مصالح رودخانه ای ، محدوده های مورد درخواست را طی نامه ای در میز خدمت شرکت آب منطقه ای گیلان ثبت می نمایند. سپس موضوع درخواست مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و پس از در نظر گرفتن شرایط ساماندهی رودخانه و مصالح مازاد آن، ظرفیت و شرایط فنی برداشت، رسوبات دپو شده در اثر سیلاب که باعث انحراف جریان آب می گردد و نقاطی که قابلیت برداشت دارند را مشخص نموده و موضوع در کمیته شن و ماسه شرکت آب منطقه ای گیلان مطرح و پس از تأیید کمیته مربوطه موافقت برداشت شن و ماسه برای کارفرما و پیمانکار مربوطه یا کارگاه دانه بندی و ... صادر و اظهار نظر شرکت آب منطقه ای گیلان به سازمان صمت اعلام می گردد.

در ادامه سازمان صنعت، معدن و تجارت پس از دریافت استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست و فرمانداری و سایر ارگانهای ذیربط، مجوز موقت برداشت مصالح رودخانه ای را در محدوده مشخص و در مدت زمان معین برای متقاضی مربوطه صادر می نماید. ضمناً جهت کنترل برداشت مصالح برای هر کدام از مجوزها بصورت جداگانه مسئول فنی تمام وقت از طرف سازمان صمت تعیین می گردد و جهت نظارت بر عملیات اجرایی صورتجلسه ای در زمان شروع و پایان برداشت مصالح تنظیم و به تأیید نمایندگان سازمان (صمت) شامل مسئول فنی، نقشه بردار و کارشناس فنی و همچنین نمایندگان شرکت آب منطقه ای گیلان می رسد. همچنین در حین عملیات اجرایی برداشت مصالح، محدوده ها توسط کارشناسان صنعت، معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست، ارگانهای اجرایی و نظارتی و شرکت آب منطقه ای مورد پایش قرار می گیرد و در صورت مشاهده هرگونه تخلف از طرف متقاضیان، عملیات برداشت متوقف گردیده و مراتب جهت تصمیمات مقتضی به مراجع قضایی اعلام می گردد و برداشتهای متعددی که در ساعات غیر اداری و در هنگام شب و ایام تعطیل در بستر رودخانه ها صورت می گیرد، این شرکت بارها در طی این ایام نسبت به سرکشی و بازدید و معرفی افراد شناسایی شده به دستگاه قضایی اقدام نموده است.

لازم به یادآوری است در راستای کاهش مخاطرات ناشی از برداشت شن وماسه، شرکت آب منطقه ای گیلان نسبت به کاهش صدور موافقت برداشت مصالح از سالهای گذشته در رودخانه سفیدرود اقدام نموده است. که براساس آمار و اطلاعات موجود از سال 95 روند کاهشی صدور موافقت برداشت مصالح ، خود گواه مدیریت برداشت مصالح از رودخانه سفیدرود می باشد. لذا پیشنهاد می گردد برای ادامه مدیریت برداشت مصالح از رودخانه سفیدرود، تأمین مصالح پروژه های عمرانی، کارگاه های دانه بندی و شهرداری ها و... از معادن کوهی تأمین گردد. همچنین برای رفع معضلات بوجود آمده ناشی از برداشت های بی رویه گذشته، اعتبارات لازم برای ساماندهی، ترمیم، بازسازی و تثبیت بستر رودخانه سفیدرود در نظر گرفته شود.

 شایان ذکر است شرکت آب منطقه ای گیلان در جهت صیانت و حفاظت از رودخانه ها و تنظیم جریانهای سیلابی مخرب، نسبت به شناسایی مناطق آسیب پذیر از سیلاب در رودخانه سفیدرود اقدام نموده و بر اساس آن در بازه های مختلف اقدام به احداث سازه های حفاظتی و یا ترمیم سازه های موجود نموده است و ادامه عملیات اجرایی آن نیازمند همکاری و مساعدت نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در جهت تخصیص و تأمین اعتبارات ملی و استانی می باشد.

اما در خصوص گزارش منتشر شده تحت عنوان "زنگ خطر در منطقه قاضیان سنگر/وقتی متشاکی شاکی می‌شود" در مورخ 25/03/1399  در مورد مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه سفیدرود مربوط به اراضی واقع در بالادست سد سنگر و مشکلات پایین دست آن به اطلاع می رساند ؛

    بر اساس تبصره‌های ذیل ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب (مصوب ۱۳۶۱) و آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی (مصوب ۱۳۷۹)، اراضی بستر رودخانه‌ها و مجاری آبی به عنوان انفال و سرمایه‌های ملی در حاکمیت حکومت جمهوری اسلامی است که مسئولیت تعیین حد بستر و حریم این مجاری و حفاظت از آنها بر عهده وزارت نیرو بوده و متولی اجرای آن شرکت سهامی آب منطقه ای گیلان می باشد. در این راستا وزارت نیرو (شرکت سهامی آب منطقه ای گیلان)  به‌عنوان پیش‌نیاز هرگونه اقدام حفاظتی، نسبت به انجام مطالعات استاندارد، مصوب، ملی و یکپارچه تعیین حد بستر حریم رودخانه های کشور اقدام نموده است. که نتایج مطالعات تعیین حد بستر و حریم، منتج به درخواست سند برای اراضی واقع در بستر و جانمایی حرایم مربوطه در سامانه کاداستر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور خواهد شد.

گفتنی است ، رودخانه سفیدرود به عنوان بزرگترین رودخانه بخش جنوبی حوزه آبریز دریای کاسپین با آبدهی قابل توجه، سیلابی با دوره بازگشت 25 ساله، 2200 مترمکعب در ثانیه را از خود عبور می دهد. سرشاخه های سفیدرود پس از گذر از 8 استان کشور، وارد استان گیلان شده و  پس از طی110 کیلومتر از سد سفیدرود، در بندر کیاشهر به دریای کاسپین می ریزد. سفیدرود شریان حیاتی استان گیلان بوده و اثر مستقیم بر بخشهای وسیعی از منابع آب دشت آبرفتی گیلان دارد که با توجه به اهمیت این رودخانه، مطالعات تعیین حد بستر و حریم آن به شرح ذیل انجام شده است:

- به استناد قانون توزیع عادلانه آب  و آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی، مطالعات تعیین حد بستر و حریم رودخانه سفیدرود در سال 1388 با کارفرمایی شرکت سهامی آب منطقه ای گیلان به طول 110 کیلومتر از محل سد سفیدرود تا کیاشهر شروع گردید.

- به استناد ماده 3 آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی، آگهی عمومی  حد بستر و حریم رودخانه سفیدرود در سه مرحله در روزنامه های کثیرالانتشار در بهمن ماه 1393 لغایت خرداد ماه 1394 صورت پذیرفت.

- به استناد ماده 5 از آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی همچنین تفاهم نامه فیمابین وزارت نیرو و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به شماره 100/10/9850/94 به تاریخ 19/02/1394،  نقشه های حد بستر و حریم رودخانه سفیدرود طی نامه شماره 62752/100د/97 به تاریخ 18/06/1397و  همچنین نامه شماره 43659/100د/96 به تاریخ 19/12/1396 برای ثبت در سامانه کاداستر ملی و ثبت نقشه اموال غیرمنقول دستگاه های دولتی در اجرای قانون حد نگار، به ادره کل ثبت اسناد استان گیلان ارسال گردید.

- به استناد ماده 5 از آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی،  در سال 1397 عملیات اجرایی نشانه گذاری (رپرگذاری) حد بستر رودخانه سفیدرود برای نصب 1137 عدد رپر (نشانه) در منتهی الیه خط بستر رودخانه سفیدرود شروع و مراحل پایانی را طی می نماید.

در راستای اقدامات یاد شده و با توجه به رخداد سیلابهای سالهای 1397 و 1398 در کل کشور، کلیه دستگاه های اجرایی، نظارتی و قضایی کشور مجاب گردیدند تا با جدیت بیشتری به مقوله رفع تصرفات غیرقانونی در حاشیه رودخانه های کشور، اهتمام بورزند. لذا در اجرای مقررات تبصره ۴ ماده ۲ قانون توزیع عادلانه آب، تاکنون در قالب قرارداد یکپارچه آزادسازی، حدود 4 هکتار از اراضی واقع در بستر رودخانه های گیلان که به صورت غیر قانونی تصرف شده بودند، آزادسازی گردیدند.

شایان ذکر است استان گیلان دارای 60 رودخانه باحوضه آبریز مستقل بوده که با احتساب شاخه های فرعی حدود تقریبی 150رشته رودخانه بطول حدود 6000 کیلومتر را دارا می باشد. در این راستا  این شرکت بر مبنای تکالیف محوله و دستورالعمل های ابلاغی از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران و به استناد اعتبار طرح ملی یکپارچه با عنوان: " مطالعه و اجرای ساماندهی و تعیین حد بستر و حریم رودخانه ها در حوضه های آبریز کشور" تاکنون 1232 کیلومتر از رودخانه های استان را مطالعه نموده است و متعاقب آن آگهی عمومی 7 رودخانه به طول 231 کیلومتر و  عملیات نشانه گذاری (رپرگذاری) بر روی 4 رودخانه به طول 186 کیلومتر را نیز انجام داده است. بدیهی است که برنامه ریزی برای مطالعات تعیین حد بستر و حریم مابقی رودخانه ها و همچنین عملیات آزادسازی اراضی واقع در بستر بر مبنای برنامه زمانی و با رعایت اولویت و تامین منابع مالی انجام خواهد شد.

شایان ذکر است که علیرغم موارد فوق، امکان بررسی شکایات مربوطه از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق طرح در کمیسیون ماده 3 آیین‌نامه مربوط به بستر و حریم رودخانه‌ها، انهار، مسیل‌ها، مرداب‌ها و برکه‌های طبیعی، ممکن می باشد که مراتب از حیث جنبه های فنی و حقوقی به وسیله دو نفر کارشناس فنی ذیصلاح و یک نفر کارشناس حقوقی به صورت جداگانه طرح و مواردی از قبیل در دست داشتن اسناد مالکیت، در کمیته مذکور بررسی و ضمن رسیدگی، پاسخ صادر می گردد.

در خصوص دیواره حفاظتی احداث شده در حاشیه رودخانه سفیدرود و نقش آن در تعیین حد بستر رودخانه به اطلاع  می رساند؛ به استناد  ‌تبصره 1 از ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب، تعیین پهنای بستر و حریم رودخانه ها در هر محل با توجه به آمار هیدرولوژی ‌رودخانه‌ها و انهار و داغاب در بستر طبیعی آنها بدون رعایت اثر ساختمان تأسیسات آبی می باشد لذا اثر دیواره حفاظتی، سد یا سایر تاسیسات آبی، تاثیری بر حد بستر مطالعه شده نهایی ندارد.

بر اساس نقشه های موجود، بخش اعظم اراضی دو سوی رودخانه سفیدرود بر مبنای عکسهای هوایی سال 1346 جزو بستر سیلابی رودخانه سفیدرود بوده است. بخشهایی نیز که خارج از محدوده سیلابی سال 1346 و در داخل بستر مصوب قرارگرفته اند، با لحاظ اطلاعات هیدرولوژی رودخانه و مدلسازی مربوطه، عملاً با سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله به زیر آب خواهند رفت. وضعیت سیلابهای سالهای اخیر به ویژه در پایین دست سدها، مانند آنچه در استان های خوزستان و لرستان رخ داد، بیانگر اهمیت موضوع حفاظت از محدوده های بستر در پایین دست سدها می باشد که در صورت کاهش حد بستر، قطعاً خسارات جانی و مالی را در پی خواهد داشت.

ضمناً یاد آوری می گردد غفلت در امر پیش بینی سیلاب های ناگهانی ، موجب وارد آمدن لطمات و خسارات مالی و جانی جبران ناپذیری برای اهالی حاشیه نشینان رودخانه ها در چند استان کشور گردیده که مقام معظم رهبری مدظله العالی ضمن پیگیری و صدور دستور رسیدگی به وضعیت هم میهنان عزیز، رودخانه را خانه رود بیان نمودند و در بیانات خود صراحتاً  قانون را فصل الخطاب دانستند. لذا ملاک تشخیص بستر رودخانه ها امری سلیقه ای نیست که اعمال نظر شخصی و عامل انسانی در تعیین آن نقش داشته باشد، بلکه مطالعات در این خصوص ، برابر قوانین و مقررات  بر اساس سیلاب با دوره های بازگشت 25 ساله که عبور جریان سیلابی رودخانه را مد نظر قرار می دهد ، انجام می گیرد و این امر موید عبور جریان آب رودخانه در مواقع سیلاب حتی فقط برای یکبار از آن مسیر باشد، که یقیناً احتمال عبور مجدد آن متصور خواهد بود، که بعنوان ملاک تشخیص تعیین حد بستر رودخانه اعلام می گردد و لذا درخواست کاهش عرض بستر طبیعی و سیلابی رودخانه فاقد مبنای قانونی و مغایر نظام طبیعت و وضعیت هیدورلیکی رودخانه می باشد، ولیکن عدم تحقق این امر و محدود کردن شرکت در انجام وظایف قانونی قطعاً موجب اخلال در ماموریتهای محوله و سوء استفاده گسترده اهالی در تصرف بیشتر رودخانه ها که در نهایت موجب ایجاد مخاطرات جدی برای حاشیه نشینان و روستاهای همجوار در هنگام شرایط بحرانی و بروز سیلاب های افسارگسیخته می گردد.

اضافه می گردد،  عملکرد شرکت آب منطقه ای در سنوات قبل با صرف هزینه های سنگین برای احداث دیواره سیل بند جهت جلوگیری از تخریب روستا های همجوار بالاخص روستای قاضیان بوده که بنظر به نفع روستائیان شده نه به ضرر و احداث پروژه سیل بند به طول 7 کیلومتر تماماً داخل بستر رودخانه اجرا شده و احداث سازه مزبور به منظور منتهی الیه بستر رودخانه نمی باشد بلکه صرفاً وظیفه کنترل و هدایت جریان آب تا ظرفیت مشخصی را برعهده دارد ولیکن عرض بستر طبیعی، محل عبور سیلاب های احتمالی سنگین و شدید و پیشگیری از بروز خسارات جانی و مالی است. بنابراین ملاک قراردادن پروژه مزبور و ادعای مالکیت اشخاص در پشت دیواره حفاظتی کاملاً بی اساس و غیر قانونی است و درنتیجه احداث دیواره حفاظتی حقی برای اشخاص ایجاد نمی نماید و بررسیهای این شرکت دال بر تعداد اندک معترضان به بستر مصوب و مطالعه شده می باشد و مباحث مطروحه عمدتاً از ناحیه افراد  معدودی می باشد که به دفعات در محاکم قضایی محکوم گردیده اند.

در پایان شرکت آب منطقه ای گیلان  ضمن تشکر از دغدغه های مسئولین محترم ،آمادگی دارد همکاری های لازم  را در راستای صیانت از بستر و حریم رودخانه سفیدرود را معمول نماید و در این راه دست همکاری تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی دلسوز را به گرمی می فشارد.

روابط عمومی شرکت  آب منطقه ای گیلان