یادداشت/ آب؛ گوهر زندگی، مسئولیت همگانی

ایران با یخچال‌های طبیعی ارزشمند در ارتفاعات البرز و زاگرس، در معرض خطر کاهش منابع آبی است. حفاظت از این ذخایر گران‌بها نیازمند اقدامات فوری و همکاری جهانی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی است.

به گزارش خبرنگار شبکه خبری آب ایران، عفت زمانی رئیس گروه داده‌های کمی و کیفی آب‌های سطحی و زیرزمینی در یادداشتی که به مناسبت روز جهانی آب در اختیار این رسانه قرار داد، نوشت: بیست و دوم مارس، روز جهانی آب، فرصتی است برای تأمل در اهمیت این مایه حیات و نقش بی‌بدیل آن در بقای زندگی و توسعه پایدار.

شعار امسال روز جهانی آب، «حفاظت از یخچال‌های طبیعی، حفظ آینده زمین» است؛ شعاری که بر اهمیت یخچال‌های طبیعی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع آب شیرین جهان تأکید می‌کند. یخچال‌های طبیعی نه تنها منبع اصلی تأمین آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها هستند، بلکه نقش کلیدی در تنظیم اقلیم کره زمین ایفا می‌کنند. با این حال، تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، این ذخایر ارزشمند را به سرعت در حال نابودی قرار داده است.

ایران، با وجود قرار گرفتن در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک، میزبان یخچال‌های طبیعی ارزشمندی است که در ارتفاعات رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس واقع شده‌اند. بر اساس مطالعات انجام‌شده، ایران دارای ۱۲ یخچال طبیعی اصلی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• یخچال علم‌کوه در رشته‌کوه البرز

• یخچال دنا در رشته‌کوه زاگرس

• یخچال سبلان در شمال غرب ایران

این یخچال‌ها نقش حیاتی در تأمین آب رودخانه‌ها و سفره‌های زیرزمینی دارند. به عنوان مثال، یخچال‌های دنا منبع اصلی تأمین آب رودخانه‌های کارون و زاینده‌رود هستند که میلیون‌ها نفر از ساکنان مناطق مرکزی و جنوبی ایران به آن وابسته‌اند.

متأسفانه، در سال‌های اخیر، یخچال‌های طبیعی ایران با سرعت نگران‌کننده‌ای در حال ذوب شدن هستند. بر اساس تحقیقات انجام‌شده، حجم یخچال‌های طبیعی ایران در چند دهه گذشته به طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته است. به عنوان مثال، یخچال علم‌کوه که یکی از بزرگ‌ترین یخچال‌های ایران است، در طول ۳۰ سال گذشته بیش از ۳۵ درصد از حجم خود را از دست داده است. این روند نه تنها تأمین آب شیرین را با چالش مواجه کرده، بلکه خطر وقوع سیل‌های ناگهانی و تغییرات اکوسیستمی را نیز افزایش داده است.

تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، مهم‌ترین عامل ذوب یخچال‌های طبیعی در ایران و جهان هستند. بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی ایران، میانگین دمای کشور در طول ۵۰ سال گذشته ۱.۵ تا ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است. این افزایش دما، همراه با کاهش بارش‌های برف و باران، باعث شده است که یخچال‌ها نتوانند به اندازه کافی تغذیه شوند و به تدریج در حال ناپدید شدن هستند.

حفاظت از یخچال‌های طبیعی نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ در سطح ملی و بین‌المللی است. برخی از راهکارهای مؤثر برای حفظ این منابع ارزشمند عبارتند از:

۱-کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای: اجرای سیاست‌های اقلیمی مؤثر و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی می‌تواند به کاهش سرعت گرمایش جهانی کمک کند.

۲- مدیریت پایدار منابع آب: استفاده بهینه از آب و جلوگیری از هدررفت آن در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب.

۳- افزایش آگاهی عمومی: آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه درباره اهمیت یخچال‌ها و تأثیر تغییرات اقلیمی بر آنها.

۴-. حفاظت از مناطق یخچالی: ایجاد مناطق حفاظت‌شده در اطراف یخچال‌ها و جلوگیری از فعالیت‌های مخرب انسانی در این مناطق.

آموزش و آگاهی‌بخشی به جامعه درباره اهمیت یخچال‌های طبیعی و تأثیر تغییرات اقلیمی بر آنها، گام مهمی در جهت حفظ این منابع ارزشمند است. باید از سنین پایین، کودکان را با اهمیت یخچال‌ها و روش‌های حفاظت از آنها آشنا کرد تا نسل آینده بتواند با مسئولیت‌پذیری بیشتری از این منابع بهره‌برداری کند.

روز جهانی آب به ما یادآوری می‌کند که آب تنها متعلق به امروز نیست، بلکه میراثی است برای نسل‌های آینده. ما موظفیم با مدیریت صحیح و استفاده پایدار از منابع آبی، آینده‌ای روشن و پرآب برای فرزندانمان رقم بزنیم. همچنین، با توجه به شعار امسال، باید از یخچال‌های طبیعی به عنوان گنجینه‌های طبیعی زمین محافظت کنیم و تلاش کنیم تا با کاهش تأثیرات تغییرات اقلیمی، این منابع را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.

در پایان، این روز را به همه کسانی که در حفظ و مدیریت منابع آب و حفاظت از یخچال‌های طبیعی تلاش می‌کنند، تبریک می‌گویم و امیدوارم با همکاری و همدلی، بتوانیم گام‌های مؤثری در جهت حفظ این گوهر گران‌بها و منابع طبیعی برداریم.